1-មុនដំបូងគេសម្លាប់ឪពុកខ្ញុំ
សៀវភៅជាភាសាបារាំងត្រូវបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ ២០០០ គឺជាសៀវភៅជីវប្រវត្តិដ៏សោកសៅរបស់ជនជាតិខ្មែរគឺការរៀបរាប់របស់អ្នកនិពន្ធ អ៊ឹង លឿង ដែលប្រាប់យើងពីដំណើរដំណើរជីវិតឆ្លងកាត់របបប្រល័យពូជសាសន៍រឿងរបស់នាង។ វណ្ណកម្មចេញតាមរយៈក្រសែភ្នែករបស់ក្មេងស្រីអាយុ ៥ ឆ្នាំជាបទពិសោធន៍ពិត។ កុមាររងគ្រោះទាំងអស់នៃសោកនាដកម្មនៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដែលប្រព្រឹត្តដោយខ្មែរក្រហម។ ក្មេងស្រីតូចម្នាក់ក្នុងរបបខ្មែរក្រហម បង្ខំចិត្តចាកចេញពីផ្ទះនៅភ្នំពេញជាមួយគ្រួសារនៅខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ តាមបញ្ជារបស់ទាហានប៉ុលពត ឱ្យជម្លៀសចេញពីរាជធានីភ្នំពេញ កុមារី និងគ្រួសាររបស់នាងបានរកឃើញថា ខ្លួនពួកគេត្រូវបង្ខំចិត្តបោះបង់ចោលនូវទំនិញទាំងអស់របស់ពួកគេទៅ ចូលរួមក្នុងជំរុំការងារ។ នាងបានក្លាយជាទាហានកុមារ ហើយបានបាត់បង់គ្រួសារភាគច្រើនទៅនឹងភាពឆ្កួតលីលារបស់អង្គការ (បក្សកុម្មុយនិស្តកម្ពុជា)។ សៀវភៅនេះត្រូវបានកែសម្រួលទៅជាខ្សែភាពយន្តដោយតារាភាពយន្តអាមេរិកដ៏ល្បី នាង អេនលីណាជូលី
( Angelina Jolie )។
2-វិបផតថល
លោក ហ្វ្រង់ ស័រ ប៊ីហ្សូត(François Bizot )គឺជាសមាជិកបុរាណវត្ថុវិទូនៃសាលាបារាំងចុងបូព៌ា ប្រាប់យើងពីដំណើររឿងពីរក្នុងជីវិតរបស់គាត់ ដែលបានកើតឡើងចំពោះគាត់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ដែលប្រព្រឹត្តដោយខ្មែរក្រហម។ អ្នកទទួលខុសត្រូវលើការសិក្សាអំពីប្រភពដើម និងការប្រែប្រួលនៃភាសាខ្មែរ និងលើការវិភាគអំពី សាសនា និងវប្បធម៌នៅទីកន្លែងផ្សេងៗគ្នានៃក្រុមប្រជាសាស្រ្តក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់ដាក់គុកជាលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ ១៩៧១។ ពួកគេបានឃុំឃាំងគាត់រយៈពេល ៣ ខែនៅក្នុងជំរុំតស៊ូដែលជារៀងរាល់ថ្ងៃគាត់ត្រូវបានសួរចម្លើយដោយពេជ្ឈឃាតដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៃសតវត្សទី២០។នាពេលអនាគតដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះការស្លាប់រាប់ម៉ឺននាក់ ក្រោមការដឹកនាំរបស់មេពេជ្ឍឃាត ឈ្មោះ កាំង ហ្គេចអ៊ាវ ហៅ «ឌុច» ។ បន្ទាប់មក លោក ហ្វ្រង់ ស័រ ប៊ីហ្សូត រៀបរាប់ពីការចាប់យកពីទីក្រុងភ្នំពេញដោយខ្មែរក្រហមក្នុងឆ្នាំ 1975 និងថ្ងៃចុងក្រោយនៃវត្តមានរបស់ជនបរ ទេសនៅក្នុងទីក្រុងដែលប្រមូលផ្តុំនៅក្នុងបរិវេណស្ថានទូតបារាំង។ និយាយខ្មែរបានល្អឥតខ្ចោះ គាត់ត្រូវបានខ្មែរក្រហមតែងតាំងជាអ្នកបកប្រែគណៈកម្មាធិការសន្តិសុខយោធាក្រុងទទួលបន្ទុកជនបរទេសដល់អាជ្ញាធរបារាំង ហើយដូច្នេះបានក្លាយជាសាក្សីឯកសិទ្ធិនៃសោកនាដកម្មដ៏ធំនេះដែលកំពុងលងនៅមាត់ទ្វារស្ថានទូតបារាំង (The Gate)។
- ផ្លូវព្រះរាជា
រឿង«ផ្លូវព្រះរាជា La route royale» គឺជាវណ្ណាកម្មប្រលោមលោករបស់អាន់ដ្រេ ម៉ាល់រ៉ូ( André Malraux) ដែលត្រូវបានបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ ១៩៣០ ដែលបានទទួលរង្វាន់ Interalliéដំបូងគេក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រក្នុងឆ្នាំដដែល។ អ្នកនិពន្ធជនជាតិបារាំងនេះគឺអ្នកផ្សងព្រេងក្នុងសម័យនយោបាយតានតឹង។ ស្នាដៃរបស់លោកបានចាត់ចូលទៅក្នុងប្រលោមលោក ក្នុងដំណើរផ្សងព្រេងនៅតំបន់ឥណ្ឌូចិន។ លោកត្រូវបានចាប់ដាក់គុកក្នុងចន្លោះឆ្នាំ ១៩២៣-១៩២៤ ពីបទលួច និងលាក់វត្ថុបុរាណខ្មែរដ៏ពិសិដ្ឋនៅតំបន់អង្គរ។ រឿង«ផ្លូវព្រះរាជា»គឺជារឿងរបស់អ្នកផ្សងព្រេងពីរនាក់ គឺកុមារក្លូដើស វាំងសង់( Claude Vannec) ជាជនជាតិប្រូតូន( Breton)ដែលជាក្មេងពោរពេញដោយភាពក្លៀវក្លា និងប៉េកេន(Perken)ជាបុរសវ័យចំណាស់ម្នាក់នៃជនជាតិដង់( Dane) មកពីប្រទេសអាឡឺម៉ង់ ជាមួយនឹងបទពិសោធន៍ដ៏អស្ចារ្យ ដែលបានធ្វើដំណើរទៅកាន់ព្រៃ តាមបណ្តោយផ្លូវលំចាស់ៗ។ បំណងទី១គឺ សង្ឃឹមថា នឹងរកឃើញនិងលក់បន្តនូវចម្លាក់ចម្លាក់ដែលមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបានដែលតុបតែងប្រាសាទតាមផ្លូវរាជវង្សខ្មែរបុរាណ និងបំណងទី២ គឺស្វែងរកមិត្តដែលបាត់ខ្លួន។ ពួកគេនឹងព្យាយាមរស់រានមានជីវិតនៅក្នុងព្រៃជាកន្លែងដែលកុលសម្ព័ន្ធម៉ូយ ( Moi) ដែលកាន់កាប់នៅទីនោះ។ ប្រលោមលោក«ផ្លូវព្រះរាជា»ជាប្រលោមលោកដ៏អស្ចារ្យ! លោកគឺជាកវីរៀបរាប់ដ៏វែងអំពីប្រទេសកម្ពុជា ការធ្វើសមាធិអំពីស្ថានភាពមនុស្ស និងប្រលោមលោកផ្សងព្រេងដ៏អស្ចារ្យ។
៤-១០០សំណួរអំពីប្រទេសកម្ពុជា
នេះជាសៀវភៅដ៏សំខាន់មួយដែលត្រូវអានមុនពេលភ្ញៀវធ្វើដំណើរមកប្រទេសកម្ពុជាក៏ដូចជាពេលត្រឡប់មកវិញដែរ ដោយបំពេញបន្ថែមនូវមគ្គុទ្ទេសក៍ទេសចរណ៍។ អ្នកកាសែតជនជាតិបារាំងពីរនាក់គឺលោកហ្វេដេរីក អាម៉ាត( Frédéric Amat) និងហ្សេរ៉ូ ម៉ូរីនញ៉ែ( Jérôme Morinière) ដែលយកដៃញាត់សៀវភៅក្នុងកាបូប និងភ្នែករបស់ពួកគេនៅលើទឹកដីនេះ ផ្តល់យោបល់ថា អ្នកមកដល់ប្រទេសនេះដោយមិនដឹងខ្លួន ឬទុកឱ្យមានព័ត៌មានល្អជាង។ ដើម្បីធ្វើដូច្នេះ អ្នកកាសែតទាំងពីរបានសួរអ្នកជំនាញកម្ពុជា (ប្រវត្តិវិទូ អ្នកនរវិទ្យា អ្នករៀបចំទីក្រុង អ្នកសេដ្ឋកិច្ច។ល។) សំណួរទាំងនេះអ្នកក៏អាចសួរខ្លួនឯងផងដែរ។ តាមរយៈសំណួរទាំង១០០ នេះ អ្នកនឹងរកឃើញយ៉ាងស៊ីជម្រៅអំពីវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ និងជីវិតប្រចាំថ្ងៃដ៏ស្មុគស្មាញ ប៉ុន្តែគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍បំផុតរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលមិនត្រូវបានកំណត់ត្រឹមតែប្រាសាទអង្គរ ដូចដែលយើងបានឃើញផ្ទាល់
ផ្នែកនោះទេ។
៥-កម្ពុជា
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅដ៏ឆ្នើមនិយាយអំពីជំងឺប៉េស្ត និងជំងឺអាសន្នរោគដែលគាត់បានរៀបរាប់ពីជីវិតដ៏គួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍របស់វេជ្ជបណ្ឌិត អាឡិចសាន់ដ្រា យើស៊ីន នៅឥណ្ឌូចិន ផ្តល់ឱ្យយើងនូវដំណើរកម្សាន្តតាមប្រធានបទឆ្លងកាត់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលភាពភ័យខ្លាចលាយឡំជាមួយភាពអស្ចារ្យ។ រឿងនេះបានបង្ហាញពីដំណើរកម្សាន្តតាមដងទន្លេមេគង្គដែលបានធ្វើឡើងក្នុងអំឡុងការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមនៅភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ និងការបះបោររបស់ពួកអាវក្រហមនៅក្នុងប្រទេសថៃក្នុងឆ្នាំ២០១០។ អ្នកនិពន្ធប៉ាទ្រីក ឌើវិល( Patrick Deville )ទស្សនាទេសភាពទៅតាមដងទន្លេដ៏ស្រស់ស្អាត ហើយចំណាយពេលវេលាដើម្បីព្យាយាមតាក់តែងពីរឿងនេះ។ ប្រហែលជានាំទៅដល់បដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហម និងភាពព្រៃផ្សៃដែលបង្កឡើងដោយ “ឃាតកម្មដ៏សាហាវ” នេះធ្វើឡើងដោយនិស្សិតឧត្តមគតិវ័យក្មេង រួមទាំង ប៉ុល ពត និង ឌុច ដែលនៅទីក្រុងប៉ារីស បានសិក្សា និងរៀនដោយបេះដូងនូវកំណាព្យរបស់រីមប៊ូត(Rimbaud)និងអាលហ្វ្រេដ( Alfred)ក៏ដូចជាកំណាព្យវិនី( Vigny) ។
៦-ការរារាំងប្រឆាំងនឹងប៉ាស៊ីហ្វិក
ប្រលោមលោករឿងព្រេងនិទានរបស់លោក ម៉ាហ្គើរីត ឌូរ៉ា( Marguerite Duras) ក្នុងផ្ទៃរឿងទាំងមូលបង្ហាញភាពស្និទ្ធស្នាល និងការប្តេជ្ញាចិត្ត ធ្វើអោយយុវវ័យរបស់នាងបានចំណាយពេលនៅក្នុងប្រ ទេសកម្ពុជា ជាមួយនឹងម្តាយជាអតីតគ្រូបង្រៀន ដែលជឿលើសុបិននៃអាណានិគម។ ម្តាយបានជួយសង្គ្រោះនិងធ្វើការនៅក្នុងរោងកុនជាអ្នកលេងព្យ៉ាណូអស់រយៈពេល ១៥ ឆ្នាំដើម្បីទទួលបានសម្ប ទាននេះ ដែលទីបំផុតបង្ហាញថាមិនអាចដាំដុះបាន(មិនរុងរឿង)។ សៀវភៅនេះក៏ជាការចោទប្រកាន់ប្រឆាំងនឹងការកេងប្រវ័ញ្ចជនជាតិដើមដោយរដ្ឋបាលចក្រពត្តិនិយម។ នៅឆ្នាំ១៩៥៨រឿងនេះត្រូវបានគេផលិតជាភាពយន្ត ហើយបន្តមកទៀតនៅឆ្នាំ២០០៨ទើបលោក ប៉ាន់ រិទ្ធី បានផលិតជាភាពយន្តដែលអំពីនាងអីសាបែលហូប៉េត(Isabelle Hupert)ជាតួអង្គម្តាយមានការខកចិត្តយ៉ាងខ្លាំង៕
