ព្រះអង្គម្ចាស់ យុគន្ធរ ប្រសូតនៅឆ្នាំ១៨៦០ (ប្រភពខ្លះថាទ្រង់ប្រសូតនៅឆ្នាំ១៨៥៨) ។ ព្រះអង្គចម្រើនវ័យក្នុងព្រះបរមរាជវាំងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ជាព្រះរាជបុត្រច្បងរបស់ព្រះបាទនរោត្តម ក្នុងប្រទេសមួយក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បារាំងសេស។ សន្ធិសញ្ញាចុះហត្ថលេខាឆ្នាំ ១៨៦៣ រវាងព្រះបាទនរោត្តម និងឧត្តមនាវីឯកបារាំងឌឺឡាក្រង់ឌីញេ De La Grandiere បានធ្វើឱ្យកម្ពុជាស្ថិតក្នុងអាណាព្យាបាលបារាំង។ ប៉ុន្តែ ព្រះបាទនរោត្តម បានអះអាងថាឧត្តមនាវីទោ ឌឺឡាក្រង់ឌីញេ បានបង្ខំព្រះអង្គឱ្យចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញានេះ។ នៅឆ្នាំ១៨៧២ ព្រះអង្គម្ចាស់ យុគន្ធរបានយាងសាងព្រះភ្នួស។
ក្នុងកំឡុងឆ្នាំ ១៨៨៤ បារាំងចាប់ផ្តើមខ្វះខាតធនធាន ដើម្បីបន្តធ្វើអាណានិគមលើប្រទេសកម្ពុជា ហើយតាមរយៈកំណែទម្រង់រដ្ឋបាល ពួកគេបានគ្រប់គ្រងធនធានហិរញ្ញប្បទាន ដូចជាពន្ធដារជាដើម។ ពេលនោះព្រះអង្គយុគន្ធរ ដែលរិះគន់ការគ្រប់គ្រងអាណានិគមបារាំងនៅកម្ពុជា ដោយសារការលេចចេញនូវវណ្ណៈកណ្តាលថ្មីរបស់កម្ពុជា ដែលព្រះរាជវង្សានុវង្សភ័យខ្លាចនឹងការដណ្តើមអំណាចរបស់ពួកគេនោះ បានផ្ញើអនុស្សរណៈដ៏វែងមួយទៅកាន់នាយករដ្ឋមន្ត្រីបារាំងសេស ក្នុងយុទ្ធនាការផ្សព្វផ្សាយទេសចរណ៍ និងនៅពេលព្រះអង្គម្ចាស់យុគន្ធរយាងទៅបំពេញព្រះរាជទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសបារាំងក្នុងឆ្នាំ១៩០០ ដែលនៅទីនោះព្រះអង្គម្ចាស់បានជួបអ្នកកាសែតជនជាតិបារាំងលោក ហ្សៀន ហឺស(Fean Hess)។
ព្រះអង្គយុគន្ធរ បានក្លាយជាឥស្សរជនដ៏មានឥទ្ធិពលម្នាក់នៅក្នុងសង្គមប៉ារីសប្រទសបារាំង ជាកន្លែងដែលព្រះអង្គត្រូវបានអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងពិធីជប់លៀង និងអាហារពេលល្ងាចជាច្រើន នៅទៅនោះព្រះអង្គបានបង្ហាញពីទស្សនៈរបស់ទ្រង់ចំពោះអាណានិគមនិយមបារាំង សូម្បីតែទ្រង់ក៏ ត្រូវតែភៀសខ្លួនទៅទីក្រុងប្រ៊ុចសែលដែរ។ ក្នុងបទសម្ភាសន៍ជាមួយលោក ហឺស ព្រះអង្គយុគន្ធរ បាននិយាយអំពីរដ្ឋាភិបាលបារាំង និងសាធារណៈជនបារាំង និងការត្រួតត្រាអាណានិគមទៅលើប្រទេសរបស់ព្រះអង្គ ដែលអត្ថបទត្រូវបានចុះផ្សាយក្នុង កាសែតឡឺហ្វីការ៉ូ( Le Figaro ) ដោយពេលនោះដែរព្រះអង្គត្រូវបានបារាំងសើចចំអកថាជាបុរសរាងតូច សម្បុរខ្មៅ (កម្ពស់១៥៨ សង់ទីម៉ែត្រ)និងក្បាលតូច។
អាណាព្យាបាលដែលស្នើសុំដោយសេរី និងផ្តល់សិទ្ធិរបស់កម្ពុជា បានក្លាយជាការគ្រប់គ្រងអាណានិគមបារាំងទាំងស្រុង ថា ព្រះនរោត្តម ត្រូវបានបង្ខំឱ្យបោះបង់អំណាចដោយកាំភ្លើងនៅឆ្នាំ ១៨៨៤ ថាព្រះអង្គត្រូវបានប្រព្រឹត្តយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដោយជនជាតិបារាំងម្នាក់ឈ្មោះ ដឺ វើណេវីល ដែលបានរំលោភអំណាចជាមួយ។ ម្ចាស់ក្សត្រីរបស់ព្រះអង្គគឺ មីរោត្ដម ដែលព្រះបាទនរោត្តម “សោយរាជ្យបាន៣០០០ឆ្នាំ ហើយតែងតែយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះប្រជារាស្រ្ដរបស់ខ្លួន” ហើយថា កម្ពុជា បានក្លាយទៅជាទាសករក្នុងភាពស្រពេចស្រពិលរបស់អ្នកគ្រប់គ្រង (បារាំង)។ព្រះអង្គយុគន្ធរ បានទាមទារឱ្យដក UM(ដែលរត់ចេញមុនសត្រូវ)នៅឆ្នាំ ១៨៨៥ នាយករដ្ឋមន្ត្រី និងធួនជា លេខាទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដែលជាពីរចុងក្រោយដែល ព្រះអង្គយុគន្ធរ ចោទប្រកាន់ថាជា អ្នកក្លែងបន្លំសំខាន់ពីររបស់ប្រទេស។ . អនុស្សរណៈរបស់លោកត្រូវបានផ្ញើទៅប្រធានទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ដោយមួយខ្លីជាងផ្ញើទៅកាន់កាសែតឡឺម៉ាទីន(Le Matin) និងមួយខ្លីជាងទៅលោក ឡឺ ហ្វីការ៉ូ។
ក្នុងលិខិតផ្ញើជូនលោក ឡឺ ហ្វីការ៉ូ លោក យក់ ថឺន បានមានប្រសាសន៍ថា ជនជាតិបារាំងមានពីរប្រភេទ គឺជនជាតិបារាំងនៅទីក្រុងមេត្រូប៉ូលីតាន់ ប្រទេសបារាំង និងពួកនៅក្នុងអាណានិគម ដែលបារាំងមិនដឹងអ្វីទាំងអស់អំពីជនជាតិខ្មែរ ហើយជឿថាយើងជាអ្នកព្រៃផ្សៃ អរិយធម៌ ប៉ុន្តែគ្រួសារខ្ញុំគ្រប់គ្រងនគររាប់ពាន់ឆ្នាំ ការងារនោះមិនគួរជាទោសបាបទេ ដែលព្រះពុទ្ធសាសនាបានធ្វើឱ្យព្រះមហាក្សត្រជាបិតារបស់ប្រជាជន និងប្រជាជនកម្ពុជាបង្កើតជាគ្រួសារតែមួយថា«យើងមានរបស់យើង»។ ទាសករ’ ប៉ុន្តែកម្មកររបស់អ្នកមានសេរីភាពក្នុងការអត់ឃ្លានអ្នកធ្វើការបង្ហាញវត្ថុបំផ្លិចបំផ្លាញនៅក្នុងការតាំងពិពណ៌ជាសកល ហើយថានៅពេលដែលព្រះនរោត្តមបានសុំការការពារពីបារាំងនោះទ្រង់មិនបានស្នើសុំរដ្ឋបាលឬអរិយធម៌ទេ។
អាជ្ញាធរបារាំងបានបញ្ជាឱ្យព្រះនរោត្តមដាក់ខ្សែកូនប្រុសរបស់គាត់ឱ្យមកកម្ពុជាវិញ ប៉ុន្តែដោយខ្លាចគេចាប់ខ្លួន គាត់បានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសថៃតាមរយៈអាល់ហ្សេរី ហើយបន្ទាប់ពីត្រូវបានបារាំងបណ្តេញចេញនៅឆ្នាំ ១៩០០ព្រះអង្គយុគន្ធរ គាត់បានរស់នៅនិរទេសនៅទីក្រុងបាងកកពីឆ្នាំ ១៩១៣ រហូតដល់ ការសោយទិវង្គតរបស់គាត់នៅឆ្នាំ១៩៣៤ ។ ព្រះអង្គយុគន្ធរ បានយក SMS Prinz Heinrich នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែតុលាឆ្នាំ១៩០០ ហើយឈប់នៅសិង្ហបុរី។ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩០១ ព្រះបាទនរោត្តម ទ្រង់បានអញ្ជើញព្រះអង្គត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ តាមសំណើដែលត្រូវបានបដិសេធ។ នៅឆ្នាំ១៩២៦ អគ្គទេសាភិបាលបានផ្តល់ប្រាក់សោធនតូចមួយដល់ទ្រង់ផងដែរ។ ព្រះបាទនរោត្ដមមានព្រះទ័យសោកស្ដាយចំពោះអ្វីដែលបានកើតឡើងចំពោះព្រះអង្គយុគន្ធរ និងបុព្វបុរសរបស់ព្រះអង្គដែលបានយាងទៅប្រទេសបារាំងដួង ចរិយាហើយបានចូលនិវត្តន៍នៅវាំងនៅភ្នំពេញ។ ការឃុបឃិតខ្លះអះអាងថាគាត់បានភៀសខ្លួនដោយសម្ងាត់ទៅទីក្រុងព្រុចសែលជំនួសវិញហើយបានស្លាប់នៅពេលក្រោយ។
មុនសោយទិវង្គតនៅឆ្នាំ១៩០៤ ព្រះបាទនរោត្ដមបានតែងតាំងព្រះរាជបុត្ររបស់ព្រះអង្គគឺ ព្រះអង្គម្ចាស់យុគន្ធរ ជាអ្នកស្នងរាជ។ ប៉ុន្តែដោយសារទំនាក់ទំនងរវាងព្រះអង្គយុគន្ធរនឹងរដ្ឋការអាណានិគមបារាំងបានធ្លាក់ចុះ លោកអគ្គទេសាភិបាល ឌូមឺរ បានគំរាមទម្លាក់ព្រះអង្គ។ ចង់អានខ្លឹមទាំងស្រុងសូមរកសៀវភៅ«រឿងរ៉ាវព្រះអង្គយុគន្ធរ»៕
លោក Jean Hess អ្នកសារព័ត៌មានបារាំង
