មកស្គាល់អ្នកថតរូបប្រាសាទអង្គរវត្តកាលពី១០៣ឆ្នាំមុន

បារាំងបាននិយាយថា ជនជាតិខ្មែរចូលចិត្តរឿងអតីតកាល បើទោះជាពិតឬមិនពិត តែភូមិអ្នកនិពន្ធសូមបង្ហាញអ្នកថតរូបដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់ក្នុងឆ្នាំ១៩២១គឺលោក ឡេអូន ប៊ូស៊ី(Léon Busy) ត្រូវបានគេចែកចាយទូទាំងពិភពលោកនូវកម្រងរូបភាពដែលមិនបានស្គាល់កាលពីមុនមក ដូចជាអង្គរវត្ត រូបភាពព្រះបរមរាជ្យវាំងជាដើម។

P1
រូបលោក LEON BUSY គ្រងសម្លៀកបំពាក់យោធា។

លោក កើតនៅថ្ងៃទី ១៨ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៨៧៤ នៅទីក្រុងប៉ារីស ហើយបានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ ១៩៥១នៅទីក្រុងប៉ារីស គឺជាអ្នកថតរូប និងជាអ្នកថែរក្សាជនជាតិបារាំង ដែលបានកែសម្រួល និងចូលរួមក្នុងការប្រមូលរូបថតជាច្រើននៅលើអាណានិគមឥណ្ឌូចិន អង្គរ និងជីវិតប្រចាំថ្ងៃនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
លោក ឡេអូន ប៊ូស៊ី វឌ្ឍនាការវ័យក្នុងគ្រួសារតូចមួយ ឪពុករបស់គាត់ជាបុគ្គលិកប្រៃសណីយ៍។ លោក ​មាន​បង​ប្រុស​ម្នាក់​​និង​ប្អូន​ស្រី​ពីរ​នាក់​ដែល​បែក​គ្នាពេលលោកមានវ័យ១៥ឆ្នាំ។ លោកជាសិស្សនៅមហាវិទ្យាល័យ Jesuit នៃ Vaugirard បន្ទាប់មកនៅសាលា Sainte Geneviève លោកបានចូលរៀននៅ Ecole Polytechnique ក្នុងឆ្នាំ១៨៩៥ នៅពេលគាត់មានអាយុ ២១ ឆ្នាំ។ ក្នុង​ន័យ​សមរម្យលើកិច្ចប្រឹងប្រែងលោក​បាន​ទទួល​អាហារូបករណ៍​ពី​សាលា​ដ៏​ល្បី​មួយ​នេះ ដែល​គាត់​បាន​ទទួល​ការ​បណ្តុះបណ្តាល​ផ្នែក​វិទ្យាសាស្ត្រ និង​យោធា។ នៅ​ឆ្នាំ​ទី​៣​នៃ​ការ​សិក្សា​ដោយ​មាន​បំណង​ចង់​បន្ត​អាជីព​ក្នុង​ផ្នែក​រដ្ឋបាល​នៃ​កង​ទ័ពលោក​បាន​ចូល​បម្រើ​ការងារ​នៅ​ប៉ុស្តិ៍​នគរបាល​អាណានិគម​តាម​ការ​ចង់​បាននៅឆ្នាំ១៨៩៨ ការសិក្សារបស់គាត់បានបញ្ចប់ លោកបានចាកចេញទៅធ្វើការនៅវៀតណាម(តុងកឹង)ជាកន្លែងដែលគាត់បានអនុវត្តមុខងាររបស់គាត់ជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៅទីក្រុងហាណូយ។

នៅឆ្នាំ១៩០១លោកត្រូវបានគេធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ទៅប្រទេសបារាំងដោយការឈប់សម្រាកសម្រាប់ព្យាបាលជំងឺគ្រុនចាញ់ដែលលោកបានចុះកិច្ចសន្យា។ ជំងឺនេះនឹងបន្តគាត់ពេញមួយជីវិតរបស់គាត់ ហើយប្រសិនបើគាត់ត្រឡប់ទៅតុងកឹងវិញ។ នៅឆ្នាំ ១៩០២ លោកនឹងប្តូររវាងការស្នាក់នៅតុងកឹង និងប្រទេសបារាំងសម្រាប់ការសម្រាកព្យាបាលរហូតដល់ឆ្នាំ១៩១៧។ បន្ទាប់លុះមករហូតដល់ឆ្នាំ ១៩២០គាត់បានទទួលតំណែងជាអនុសេនាធិការយោធាដែលស្មើនឹងឋានន្តរស័ក្តិ។ វរសេនីយ៍ឯកនៅក្នុងថ្មើរ
ជើង។ ពេលនោះលោកក៏បានចូលនិវត្តន៍បន្ទាប់ពីការបម្រើរយៈពេល២៨ឆ្នាំដោយទទួលបានមេដាយកិត្តិយសនៃកងវរសេនាតូចនៃឋានៈជាទាហានក្នុងឆ្នាំ ១៩១៦។

កាលលោករស់នៅក្នុងជីវិភាពជាជនស៊ីវិល លោកបានរៀបការជាមួយ Marie Hoerd ក្នុងឆ្នាំ១៨៩៩ ហើយមានកូនបីនាក់ (ឆ្នាំ១៨៩៩ មានកូនទី១ ឆ្នាំ១៩០៣កូនទី២ ១៩០៦កូនទី៣)។ លោកចាប់ផ្តើមអាជីពជាអ្នកថតរូបក្នុងនាមជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្ត បន្ទាប់មកសម្រាប់ Archives of the Planet និងជាអ្នកថតរូបផ្លូវការសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលនៃឥណ្ឌូចិន។

អាចបញ្ជាក់ថា លោកធ្វើតាមចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួនសម្រាប់ការថតរូប ហើយរំលេចវាដោយប្រើ autochrome ដែលជាដំណើរការពណ៌ឧស្សាហកម្មដំបូងគេ ដែលត្រូវបានប៉ាតង់ដោយបងប្អូន Lumièreក្នុងឆ្នាំ ១៩០៣ និងដាក់លក់នៅលើទីផ្សារសម្រាប់សាធារណជនទូទៅនៅឆ្នាំ១៩០៧។ ចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់អ្នកថតរូបនេះ និងចំណេះដឹងរបស់លោកសម្រាប់ដំណើរការនេះបានផ្តល់ឱកាសឱ្យគាត់ក្លាយជាអ្នកសរសេរ ហើយពន្យល់នៅក្នុងអត្ថបទពេញនិយមអំពីគោលការណ៍ និងពេលវេលានៃការបង្ហាញដែលចាំបាច់សម្រាប់ការថតរូបត្រឹមត្រូវ។

នៅឆ្នាំ ១៩១៣ លោកបានក្លាយជាសមាជិកនៃសមាគមថតរូបបារាំង (SFP) ហើយនៅឆ្នាំនោះគឺលោកថែមទាំងបានចូលរួមក្នុងការប្រកួតប្រជែងលើកទី៦សម្រាប់រូបថតពណ៌នៅលើautochrome, dioptichrome និង omnicolor plates ហើយបានឈ្នះពានរង្វាន់ចំនួនពីរលើក។

នៅឆ្នាំ ១៩២១លោក ឡេអូ ប៊ូស៊ី ត្រូវបានបញ្ចប់ពីកាតព្វកិច្ចយោធារបស់ខ្លួន ហើយវាគឺជាមួយនឹងភាពរីករាយ និងចំណង់ចំណូលចិត្តដែលគាត់បានថតរូបអាជីពនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ ទីតាំងពេញចិត្តទី១នៅរាជធានី​ភ្នំពេញ​ដែលលោកគិតថាងាយស្រួល​រស់នៅផង និងទេសភាពល្អផង។ ការថតរូបសម្រាប់ខ្លួនឯងហើយក៏សម្រាប់ការតាំងពិព័រណ៍អាណានិគមនៅ Marseille ផងដែរ។ លោក​ចាប់​ផ្ដើម​ស្គាល់​និង​ថត​រូប​សម្រាប់​សិល្បៈ​ថតរូប​ច្រើន​ជាង​ផ្នែក​ប្រវត្តិសាស្ត្រ ឬ​ខាង​ជាតិ​សាសន៍នៅតំបន់យើងនេះ។ ហើយនៅឆ្នាំ១៩២៣លោកក៏បានក្លាយជាអ្នកថតរូបជាប់កិច្ចសន្យាផ្លូវការសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលទូទៅនៃឥណ្ឌូចិន ដោយធ្វើការក្រោមការបញ្ជារបស់ René Têtart។ វាគឺនៅក្នុងមុខងារនេះដែលយើងស្គាល់រូបថតរបស់លោកដែលត្រូវបានពេញនិយមដោយកាតប៉ុស្តាល់។

នៅឆ្នាំ ១៩២៦ នាយកដ្ឋានថតរូបរបស់ René Têtart ត្រូវបានរំលាយ ប៉ុន្តែលោក ឡេអូ ប៊ូស៊ី នៅតែរក្សា និងទទួលបន្ទុកផ្នែកថតរូបដដែល។ កិច្ចការប្រើកាម៉េរ៉ាគឺជាសេវានេះភ្ជាប់ទៅនឹងការិយាល័យឥណ្ឌូចិនដែលនឹងរៀបចំពិព័រណ៍អាណានិគមឆ្នាំ១៩៣១វាថែមទាំងនឹងក្លាយជាក្បាលម៉ាស៊ីនឃោសនាទេសចរណ៍សម្រាប់ឥណ្ឌូចិនទៀតផង។ រូបថតទាំងនេះបន្តផលិតឡើងវិញ និងលក់ជាកាតប៉ុស្តាល់។ ពួក​គេ​នឹង​បម្រើ​ជា​ជំនួយ​ផ្នែក​ចារកម្ម​សម្រាប់​ទាហាន​របស់​យើង​ពី​ឆ្នាំ ១៩៤៥-១៩៥៤ ។

សូមបញ្ជាក់ថា អូតូក្រូម ចំនួន១៣៥៩ នៃអង្គរ រាជធានីភ្នំពេញ តុងកឹង និងកូសាំងស៊ីន ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩១០-១៩២០ ឥឡូវនេះនៅលើអ៊ីនធឺណិត សូមអរគុណដល់ Musée Albert Kahn បានរៀបចំឡើងសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយឳ្យស្គាល់រឿងរ៉ាវពីមួយឆ្នាំមុន ។ រូបថតដ៏មានតម្លៃទាំងនេះជាច្រើនសន្លឹកពីមុនត្រូវបានប្រើប្រាស់ និងប្រើប្រាស់ច្រើនពេកសម្រាប់គោលបំណងពាណិជ្ជកម្ម ជាទូទៅដោយមិនផ្តល់កិត្តិយសដល់អ្នកនិពន្ធរបស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រាវជ្រាវដ៏ឈ្លាសវៃមួយចំនួនបានទិញសិទ្ធិបោះពុម្ពនៅ Musée Albert Kahn ហើយបានផ្តល់កិត្តិយសដល់អ្នកនិពន្ធយ៉ាងត្រឹមត្រូវ៖ នេះជាឧទាហរណ៍ករណី Julio Jeldres សម្រាប់សៀវភៅរបស់លោក ព្រះបរមរាជវាំងចតុមុខ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ ការផ្តល់ឥណទានដល់អ្នកថតរូបនៅពេលដែលចរាចរលើបណ្តាញអ៊ីនធឺណេតកាន់តែរីករាលដាលហាក់ដូចជាកាន់តែមានសារៈសំខាន់៕

កុមារកម្ពុជា អង្គុយមុខប្រាសាទអង្គរវត្ត ដែលជាស្នាដៃលោក LEON BUSY។

រក្សាសិទ្ធិគ្រប់បែបយ៉ាងដោយ អាម៉ាហ្សាឌៀ អេឌូសិន ឆ្នាំ២០២៤  គោលការណ៍ឯកជនភាព