លោក ហ្សាក់ ហង់រីប៊ែណាដាំដឺសាំងព្យែរ អ្នកនិពន្ធជនជាតិបារាំង កើតថ្ងៃទី១៩ខែមករា ឆ្នាំ១៧៣៧ នៅទីក្រុងឡឺហាវប្រទេសបារាំង ហើយលោកបានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី២១ខែមករាឆ្នាំ១៨១៤។ លោកគឺជាអ្នកនិពន្ធជនជាតិបារាំងដែលត្រូវបានចងចាំល្អបំផុតតាមរយៈរឿងប្រលោមលោកខ្នាតខ្លីនិយាយអំពីជីវិត និងស្នេហាអមតី។ អ្នកសិក្សាទាំាងឡាយស្គាល់ស្នាដៃរបស់លោក ហង់រីប៊ែណាដាំដឺសាំងព្យែរ ជាប្រភេទអក្សរសិល្ប៍បែបមនោសញ្ចេតនា។

ភាសាបារាំងគឺជាភាសាមួយក្នុងចំណោមភាសារ៉ូម៉ាំងសំខាន់ៗចំនួនប្រាំដែលត្រូវបានអភិវឌ្ឍថ្មីស្រឡាង ដែលជាលទ្ធផលនៃការកាន់កាប់របស់ជនជាតិរ៉ូមនៅអឺរ៉ុបខាងលិច។ ចាប់តាំងពីមជ្ឈិមសម័យមកប្រទេសបារាំងបានរីករាយកិច្ចការពិសេសមួយនៅក្នុងជីវិតបញ្ញាវន្តអឺរ៉ុប។ បើទោះជាវប្បធម៌អក្សរសាស្ត្រមិនសូវលេចធ្លោរ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្នកនិពន្ធដង់តើស(Dante) របស់អ៊ីតាលី ឬ អ្នកនិពន្ធ សេក ស្ពៀរ(Shakespeare)របស់អង់គ្លេសក៏ដោយ ក៏សម័យកាលបន្តបន្ទាប់គ្នា
បានឃើញអ្នកនិពន្ធ និងភាសារបស់ពួកគេមានឥទ្ធិពលលើសពីការគិត។ នេះគឺជាដំណើរការបន្តនៃការផ្លាស់ប្តូរជាទម្រង់និងខ្លឹមសារក្នុងចំណោម អក្សរសិល្ប៍នៃអឺរ៉ុបខាងលិច។ ការវិវត្តន៍នៃជាតិ-រដ្ឋ និងការកើនឡើងនៃកិត្យានុភាពនៃភាសាជនជាតិដើមភាគតិចបានបំផ្លាញកម្លាំងបង្រួបបង្រួមនៃទំនាក់ទំនងទាំងនេះបន្តិចម្តងៗ។

គេអាចកត់សម្គាល់ឃើញតាំងពីសម័យទំនើបមក ប្រទេសបារាំងបានអភិវឌ្ឍប្រពៃណីវប្បធម៌ប្លែកៗនិងជាប់គាំងជាច្រើនរបស់ខ្លួន ខណៈពេលដែលមិនធ្លាប់បាត់បង់ការមើលឃើញនូវភាពសម្បូរបែបនៃមូលដ្ឋានមជ្ឈិមសម័យ និងប្រពៃណីព្រះគម្ពីរយូដា-គ្រីស្ទាន ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាមេឌីទែរ៉ាណេ(ធំ) នៅក្នុងភកី្តភាពរបស់ពួកគេ ឫសគល់នៅក្នុងការត្រាប់តាមគំរូបុរាណ ដូចអ្វីដែលបានសម្របសម្រួល តាមរយៈអ្នកនិពន្ធ និងអ្នកគិតដ៏អស្ចារ្យណាមួយ។ ការធ្វើកំណែនៃទំនៀមទម្លាប់បារាំងដែលបានចាប់ផ្តើមនៅសតវត្សទី១៧និងបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្តវប្បធម៌ហើយសៀវភៅសិក្សាត្រូវបានផ្តល់កម្លាំងថ្មីនៅដើមសតវត្សទី២០ដោយ ទស្សនវិទូ-កវីប៉ូលវ៉ាឡេរី(PaulValery)និងជាពិសេសអ្នកកោតសរសើរភាសាអង់គ្លេសរបស់គាត់នៅក្នុងបរិបទនៃការតស៊ូនយោបាយ និងវប្បធម៌ជាមួយអាល្លឺម៉ង់ផងដែរ។

នៅក្នុងកំណែនេះវប្បធម៌ បារាំងផ្តល់រង្វាន់ដល់ហេតុផលនៃភាពល្អឥតខ្ចោះជាផ្លូវការ និងភាពបរិសុទ្ធនៃភាសា ហើយត្រូវបានកោតសរសើរចំពោះអ្នកប្រើគំនិតរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាសម្រាប់អ្នកនិពន្ធផងដែរ។ នៅចុងបញ្ចប់នៃសម័យកាលបុរាណ តក្កវិជ្ជារបស់លោក ដេសស្កា ទើ(Des cartes)ដោយការអត់ធ្មត់ និងផ្នត់គំនិតលោកវ៉ុលតៃ(Voltaire)ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ជាចំណុចសំខាន់នៃវប្បធម៌បារាំងហើយត្រូវបានគេយកតាមតុលាការនិងហាងនានានៃទ្វីបទៀតផង។

បដិវត្តន៍នយោបាយ និងទស្សនវិជ្ជាដែលបានដំឡើងនៅចុងសតវត្សទី១៨ក្នុងនាមបែបវិទ្យាសាស្រ្ត និងហេតុផលត្រូវបានអមដោយការផ្លាស់ប្តូរទម្រង់និងខ្លឹមសារនៃការសរសេរជាភាសាបារាំង។ នៅក្នុងសតវត្សទី១៩និង លើសពីនេះអារម្មណ៍រ៉ូមែនទិក ដែលលេចឡើងបានប្រកួតប្រជែងនឹងឧត្តមគតិដែលបានក្លាយជាការក្លែងបន្លំ  និងគួរឱ្យខ្លាចនៃអតីតខ្លួនឯង។

សង្ខេបរឿងប៉ូវីរហ្សីនី

ក្នុងឆ្នាំ១៧២៦ ឪពុករបស់វីហ្សីនី លោកដឺឡាទួរ បានលាចាកលោកនេះទៅធ្វើឲ្យនាង និងម្ដាយរបស់នាងរស់នៅយ៉ាងលំបាកជាមួយអ្នកបំរើម្នាក់ជាជនស្បែកខ្មៅឈ្មោះម៉ារី។ ដោយសាតែខ្លាចគេមើលងាយ អ្នកស្រីដឺឡាទួរ បាននាំកូន និងអ្នកបំរើមករស់នៅក្នុងព្រៃភ្នំកោះព័រល្វីដដែលនោះ។ ពេលនោះវីហ្សានី បានប្រសូតតែម្ដងនៅទីនេះ។ ស្របជាមួយគ្នានោះនាងម៉ាហ្គើរីតនៅទីនេះជាមួយគ្នាដែលមានអ្នកបំរើរប្រុសម្នាក់ឈ្មោះ ដូម៉ាំង្គ ហើយក៏បានប្រសូតកូនប្រុសម្នាក់ដែរ ឈ្មោះប៉ូល។ គ្រួសារទាំងពីរបានស្រលាញរាប់អានគ្នាជាខ្លាំង។ រីឯកូនទាំងពីរបាននៅជាមួយគ្នាលុះធំរៀងខ្លួន។ ប៉ូល និង​ វីហ្សីនី តែងតែនៅជាមួយគ្នារាល់ថ្ងៃហើយស្រលាញ់ គ្នាខ្លាំងណាស់ ដោយប៉ូលហៅវីរហ្សីនីថា​ ប្អូនរី ឯ​ប៉ូលវិញបានហៅវីរហ្សានីវិញថាបង។ នៅពេលដែល ប៉ូល ចេញទៅព្រៃជាមួយ ដូម៉ាំង គេតែងតែកាន់ពូថៅតូចមួយ ហើយតែងបានបះផ្លែឈើណាល្អៗ មកផ្ញើរវីរ ហ្សានីជានិច្ចមិនដែលខាន។

កុមារទាំងពីរកំរនៅបែកគ្នាណាស់។ កុមារទាំងពីរមានគោលបំណងតែមួយគត់ គឺជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ តាំងពីតូចដល់ធំទាំងពីរនាក់តែងតែជួយជំនួសដៃជើងឪពុកម្ដាយជានិច្ច។ មិនយូរប៉ន្មាន នាង វីហ្សីនី មានវ័យ ១២ ឆ្នាំ ប៉ុន្ដែនាងមានមាឌធំហើយបែកសាច់សន្ធឹកណាស់។ សក់នាងពណ៌ក្រហមភ្លឺដូចមាស​ ហើយដុះយ៉ាងក្រាស់។ ភ្នែកខៀវថ្លា និងបបូរមាត់រលោងរបស់នាងសឹងតែមានពន្លឺឆ្លុះសើរៗមកលើស្បែកមុខនាង។ ចំណែកប៉ូល ក៏មិនចាញ់វីរហ្សីនីប៉ុន្មានដែរ គេមានរូបរាងខ្ពស់ជាងវីរហ្សានី សំបុរស្រឯមរោមភ្នែកក្រាស់ច្រមុះស្រួច។ ម្ដាយរបស់វីរហ្សីនី ដោយឃើញកូនមានរូបឆោមលោមពណ៍ល្អ យ៉ាងនេះមានការបារម្ភមិនដឹងជាទៅជាយ៉ាងណាទេ នៅថ្ងៃក្រោយ បើសព្វថ្ងៃក្រក្សត្រយ៉ាងនេះ។ តាមពិតទៅអ្នកស្រី ដឺឡាទួរ គឺជាកូនអ្នកធូរធានៅស្រុកបារាំង ប៉ុន្តែដោយសារតែគាត់បានរៀបការជាមួយឪពុក
វីហ្សីនីដេល ជាអ្នកក្រដូចនេះហើយម្ដាយមីងគាត់បានកាត់កាលគាត់ចោល និង​​មិនរវល់នឹងជីវិតគាត់ទៀតឡើយ។ គាត់សុខចិត្តកាត់ខ្មាស់សរសេរសំបុត្រផ្ញើរទៅម្ដាយមីង​ដែលគ្មានប្ដីអាក្រក់ទាំងរូប អាក្រក់ទាំងកាយនេះ ប៉ុន្ដែផ្ទុយស្រលះ សំបុត្រដែលបានផ្ញើរទៅបែរជាមិនឃើញមានតបរហូតចុងក្រោយមានសំបុត្រមួយផ្ញើរមកវិញ ឲ្យគាត់ទៅយកទទួល។ ​អ្នកស្រីដឹឡាទួរគាត់បានប្រញាប់ប្រញាល់ទៅទទួលសំបុត្រនោះទាំងសំលៀកបំពាក់ប្រលាក់ ដាច់រហែកយ៉ាងណាក៏គាត់ទៅមិនខ្មាស់គេដែរ។

ក្នុងសេចក្ដីសំបុត្ររបស់គាត់បាននិយាយថា អ្នកស្រីដឺឡាទួរ សមមុខហើយដែលមករៀបការជាមួយអ្នកក្រវេទនាយ៉ាងនេះនោះ។ គាត់មិនខ្វល់ទេ ទោះបីអ្នកស្រីវេទនាយ៉ាងណាក៏ដោយ។ ពេលដែលអានសំបុត្រនេះចប់ គាត់បានដើរមកផ្ទះវិញទាំងអស់សង្ឃឹម។ ក្រោយមកគាត់ក៏សំរេចចិត្តទ្រាំរស់នៅជាមួយកូន និងអ្នកស្រីម៉ាហ្គើរីត ព្រមទាំងប៉ូលនៅជាមួយគ្នាយ៉ាងសុខសាន្ត។ ថ្ងៃមួយពេលដែល វីរហ្សីនី និងប៉ូលនៅផ្ទះកំពុងតែដាំស្ល ស្រាប់តែមានជនតោកយ៉ាកម្នាក់មានរូបរាងស្គមស្គាំងមកសុំបាយអាស្រ័យ។ ​ ពួកគេបានធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ព្រៃភ្នំដងអូយ៉ាងយូរទើបដល់ទីនោះ។ ម្ចាស់អ្នកងារនោះ ក៏បានលើកលែងទោសឲ្យ។ ក្រោយមក ពួកគេក៏បានវិលមកវិញដើរកាត់ព្រៃរួចក៏វង្វែងក្នុងព្រៃ។ ពួកគេបានឆ្លងកាត់ឧបសគ្គជាច្រើនជាមួយគ្នា និង​ជួយគ្នាយ៉ាងស្វិតស្វាញប៉ុន្តែសំណាងល្អពួកគេក៏បានមកដល់ផ្ទះយ៉ាងមានសុវត្តិភាព។

សម្ព័នភាពរវាងវីរហ្សីនី និងប៉ូល ក៏បានបង្ហាញប្រាប់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ថ្ងៃដែលជាឧបសគ្គមកបំបែកពួកគេ ក៏បានមកដល់។ នោះគឺ​ម្ដាយមីងនាងនៅបារាំងបានសុំនាងទៅនៅឯបារាំង ដើម្បីទទួលទ្រព្យសម្បត្តិ ទាំងដែលបានគរាម នឹងប្ដឹងផ្ដល់ ទាមទារនាងទៅនៅទីនោះ។ នាងក៏បានសំរេចចិត្តទៅទីក្រុងប៉ារីស។ ប៉ូលមិនសប្បាយចិត្តទេ ពីព្រោះ គេត្រូវ បែកពីនាង។ ជាអកុសលពេលដែលនាងបានមកពីទីក្រុងប៉ារីសកប៉ាល់នាងក៏បានត្រូវព្យុះបក់បោកស្លាប់រីឯ ប៉ូលក៏បានអស់សង្ឃឹមបាក់ទឹកចិត្តអត់បាយអត់ទឹកហើយជីវិតគេក៏ត្រូវបានបញ្ចប់ទៅតាមវិរហ្សីនីដែរ៕