លោក នីចូឡាស់ កូសហ្វិល( Nicholas Coffill) ជនជាតិអូស្ត្រាលី និងជាអ្នកជំនាញខាងប្រវត្តិសាស្ត្រសង្គម សៀវភៅនេះពិពណ៌នា យ៉ាងលម្អិត អំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាតាំងពីការចាប់ផ្តើមនៃអាណាព្យាបាលបារាំងរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន តាមរយៈសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរការតស៊ូដើម្បីឯករាជ្យភាពជាតិ។ ការរស់នៅក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែររបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម ប៉ុល ពត និងការបង្កើតឡើងវិញជារដ្ឋទំនើបនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍។

 អំពីអ្វីដែលជំរុញទឹកចិត្តគាត់ឱ្យរៀបចំកម្រងរូបភាព(សៀវភៅ)នេះ លោក កូសហ្វិល បាននិយាយថា «សៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រភាគច្រើនដែលទាក់ទងនឹងប្រទេសកម្ពុជាគឺជាអត្ថបទចម្បង ហើយសៀវភៅទាំងនោះមានតិចតួចណាស់ដែលរួមបញ្ចូលរូបថត។ ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងសំខាន់សម្រាប់អ្នកអានប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលពួកគេមានរូបថតដើម្បីជួយបង្ហាញ និងផ្តល់ជាទិដ្ឋភាព ឬទិដ្ឋភាពប្លែកៗនៃប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ។»

 សៀវភៅនេះមានប្រាំបួនជំពូក និងមានរូបថតប្រហែល ៥០០ សន្លឹក ចែកចាយស្មើៗគ្នានៅទូទាំងជំពូក។គោលដៅរបស់អ្នកនិពន្ធគឺដូចដែលគាត់បានពន្យល់ថា ” ដើម្បីផ្តល់នូវទិដ្ឋភាពទូទៅនៃចំនួនស្មើគ្នានៃរូបថតពីផ្នែកនីមួយៗនៃប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ខ្ញុំមិនចង់អនុគ្រោះដល់សម័យមួយទៅសម័យមួយផ្សេងទៀតទេ។ ខ្ញុំចង់ឱ្យអ្វីៗទាំងអស់ចេញ ” ។

លោកអ្នកនិពន្ធបានបន្តទៀតថា ពេលខ្លះមានភាពផ្ទុយគ្នា ឬភាពខុសគ្នារវាងកំណត់ត្រាដែលមើលឃើញ និងអ្វីដែលត្រូវបានសរសេរដោយអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្ត។ ដូច្នេះហើយ ទើបគាត់ចង់បង្ហាញពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា “តាមរយៈការមើលរូបថត ៤ ឬ ៥ សន្លឹក អ្នកអាចទទួលបានការយល់ដឹងដ៏ស្មុគស្មាញអំពីព្រឹត្តិការណ៍សំខាន់ៗនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងរយៈពេលជាក់លាក់ណាមួយ ” ។រូបថតពីអ្នកថតរូបផ្សេងៗគ្នាលោក កូសហ្វិល បានពន្យល់ថា រូបថតដែលថតនៅសតវត្សរ៍ទី ១៩ ក្នុងសម័យអាណាព្យាបាលបារាំង ភាគច្រើនថតដោយជនជាតិបារាំងដែលធ្វើការក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល ហើយត្រូវបានជួលជាអ្នកគ្រប់គ្រង ឬអ្នកស្រាវជ្រាវ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាអ្នកថតរូបអាជីពមួយចំនួនដែលបានធ្វើដំណើរថតរូបកម្សាន្តនៅតំបន់នានាក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។

ពីឆ្នាំ ១៨៦៦ដល់ឆ្នាំ ១៨៧១ លោក Émile Gsell គឺជាអ្នកដំបូងគេដែលថតរូបភាពរបស់វិចិត្រករនៃព្រះបរមរាជវាំងក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ហើយរូបថតរបស់គាត់សព្វថ្ងៃនេះត្រូវបានរក្សាទុកជាពិសេសនៅក្នុងប្រទេសបារាំង។ ជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងគេដែលថតរូបប្រាសាទអង្គរវត្តគឺ លោក ចន ថមសុន ហើយស្នាដៃរបស់គាត់គឺនៅក្នុងសារមន្ទីរទូទាំងប្រទេសអង់គ្លេស។ នៅសតវត្សរ៍ទី ២០ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី ១ អ្នកថតរូបបរទេសជាច្រើនបានមកប្រទេសកម្ពុជាដោយសារតែការធ្វើដំណើរមានតម្លៃសមរម្យ រួមមានជនជាតិ បារាំង អង់គ្លេស អាមេរិក និងស្វីស បានមកទស្សនានិងថតទិដ្ឋភាពប្រទេសកម្ពុជា។

ក្នុងកំឡុងសង្គ្រាមលោកលើកទី២ អ្នកថតរូបជនជាតិជប៉ុនបានមកដល់ប្រទេសនេះផងដែរ។ អ្នកថតរូបទាំងនេះភាគច្រើនជាស្ត្រីដែលបានទទួលមូលនិធិឯកជនដើម្បីមកប្រទេសកម្ពុជា និងស្វែងយល់ពីប្រទេសនេះ។ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី២ និងក្នុងអំឡុងសម័យសង្រ្គាមវៀតណាមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៧០ យើងឃើញអ្នកថតរូបជនជាតិអាមេរិកកាន់តែច្រើនឡើង ហើយអ្នកកាសែតកម្ពុជាបានវត្តមានកើនឡើងជាលំដាប់។ ចាប់ពីចុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៦០រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៥ អ្នកថតរូបពីរបីនាក់នៅតែមានវត្តមានក្នុងប្រទេស ដោយនៅសល់តែអ្នកកាសែតក្នុងស្រុក និងអ្នកថតរូបបរទេសមួយចំនួនប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានបញ្ជូនមករាយការណ៍ព្រឹត្តិការណ៍នៅទីនេះ។ រីឯក្នុងរបបខ្មែរក្រហម រូបថតត្រូវបានថតតាមបញ្ជាពីអាជ្ញាធរ។

លោក កូសហ្វីល មានប្រសាសន៍ថា “ ក្នុងទស្សវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៨០ អ្នកថតរូបវៀតណាម បារាំង អង់គ្លេស និងអាមេរិកបានវិលត្រឡប់មកប្រទេសវិញបន្ទាប់ពី ប៉ុល ពត ត្រូវបានបណ្តេញចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ”។ ហើយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ និងដល់សតវត្សរ៍ទី២១ប្រជាជនកម្ពុជាកាន់តែច្រើនបានក្លាយជាអ្នកថតរូបជាមួយនឹងជីវភាពរស់នៅកាន់តែប្រសើរឡើង ហើយថ្មីៗនេះ ការកើនឡើងនៃអ្នកសារព័ត៌បុគ្គលតាមរយៈទូរវត្ថមានទូរស័ព្ឌដៃស្មាតហ្វូន។

ផលិតកម្ម និងបញ្ហាប្រឈមនៅពេលដែលលោក កូសហ្វិល ចាប់ផ្តើមធ្វើការលើសៀវភៅនេះ ដំបូងគាត់ត្រូវតែអាន និងអានអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរ ព្រោះគាត់ចង់រៀបរាប់ពីប្រធានបទផ្សេងៗ ដើម្បីឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យកាន់តែច្បាស់ពីសម័យនីមួយៗ។ ដោយសារមិនទាន់មានការស្រាវជ្រាវលើប្រវត្តិសាស្រ្ត ១៧០ ឆ្នាំនៃការថតរូបនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាលោកត្រូវត្រងយកព័ត៌មានដែលបានផ្តល់ឱ្យ ដោយសារការប្រមូលនៅប្រទេសបារាំង ឬកម្ពុជា ឬការប្រមូលឯកជនមិនបានផ្តល់នូវតុល្យភាពរវាងប្រវត្តិសាស្រ្តពិភពលោកនៃការថតរូប និងការថតរូបនៅកម្ពុជាទេ។

ដូច្នេះហើយ ខ្ញុំត្រូវតែបង្កើតសមតុល្យនេះដើម្បីសម្រេចថា នៅក្នុងការប្រមូល រូបថតចំនួន 16,00០ សន្លឹកដែលរក្សា ទុកនៅសាលាបារាំងចុងបូព៌ា [EFEO] តើមួយ
ណានឹងបង្ហាញនៅក្នុងសៀវភៅនេះ។ ក្នុងអំឡុងពេលនៃ ជំងឺរាតត្បាត COVID-19 លោក បានបញ្ចប់ ដោយត្រូវ ចំណាយ ពេលពីរឆ្នាំ នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី ដែលពិត
ជា បានផ្តល់ឱកាស ឱ្យគាត់ផ្តោត លើការ ស្រាវជ្រាវ។ ដោយសារជំងឺរាតត្បាតបានធ្វើឱ្យការធ្វើដំណើរមានការលំបាក គាត់ត្រូវធ្វើការតាមអ៊ីនធឺណិតចូលទៅកាន់សារមន្ទីរ និងការប្រមូលឯកជននៅក្នុងប្រទេសអូស្ត្រាលី ម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី ក៏ដូចជាប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។

ទោះជាយ៉ាងណា ក៏ដោយបញ្ហាប្រឈមពិតប្រាកដរបស់គាត់គឺការទទួលបានការអនុញ្ញាតឱ្យប្រើរូបថតដែលគាត់ បានរកឃើញនៅលើអ៊ីនធឺណិត ខណៈដែលគាត់បានសារភាពថា: អ្នកត្រូវរុករកគេហទំព័រផ្សេងៗគ្នាសារមន្ទីរ និងបណ្ណសារផ្សេងៗ។ ពួកគេម្នាក់ៗរៀបចំសម្ភារៈតាមរបៀបផ្សេងៗគ្នា។ ដូច្នេះវាមិនស៊ីសង្វាក់គ្នាទេដែលជារឿយ ៗមានការខកចិត្តនៅពេលរុករកគេហទំព័រ។ […] វា​ត្រូវ​ចំណាយ​ពេល​យូរ​ដើម្បី​កាន់​រូបភាព​ជាក់លាក់​មួយ និង​ទទួល​បាន​ការ​អនុញ្ញាត​ដើម្បី​ផលិត​វា​ឡើង​វិញ។

វាត្រូវចំណាយ ពេលប្រហែល ៣ឆ្នាំដើម្បី បញ្ចប់សៀវភៅមួយក្បាលនេះរួមទាំងប្រាំមួយខែដើម្បីបង្កើតរចនាសម្ព័ន្ធ សម្លេង និងកម្រិតនៃភាសាអង់គ្លេស ខណៈពេលដែលការស្រាវជ្រាវលម្អិតចំណាយពេលប្រហែល ១៨ខែ។ រូបថតឆ្លុះបញ្ចាំងពីអារម្មណ៍លោកបាន បញ្ជាក់ និងសារភាព ថារូបថតដែល គាត់ចូលចិត្តគឺថត នៅឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយចុងឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយលោក Michael Vickery ដែលជាប្រវត្តិវិទូជនជាតិអាមេរិកដែលមានឯកទេសខាង ប្រវត្តិសាស្ត្រ កម្ពុជា និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលពេលនោះ ជាគ្រូបង្រៀន នៅខេត្តបាត់ ដំបង។ គាត់​បាន​ថត​រូប​មិត្តភ័ក្ដិ​បួននាក់​សម្រាក​នៅ​ក្បែរ​វាល​ស្រែ។ លោកបង្ហាញ ពីអារម្មណ៍ ផ្ទាល់ខ្លួនថា៖

នេះបង្ហាញខ្ញុំពីទំនាក់ទំនង មិត្តភាព ដែលគាត់មានក្នុងនាមជាគ្រូបង្រៀនជាមួយសិស្សរបស់គាត់ហើយវាក៏បង្ហាញផងដែរថា បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមលោកលើកទី 2 មនុស្សមានភាពធូរស្រាលជាងមុន។ ដូច្នេះ រូបថតនេះឆ្លុះបញ្ចាំង ខ្ញុំគិតថា ការផ្លាស់ប្តូរវប្បធម៌ ដ៏សំខាន់នៅជុំវិញពិភពលោក។ វាឆ្លុះបញ្ចាំងពី muse ខ្មែរ និងជនបរទេសដែលមានអារម្មណ៍ស្រួលជាង និងមិនសូវផ្លូវការក្នុងទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេជាមួយប្រជាជន កម្ពុជា។

រូបថត​មួយ​សន្លឹក​ដែល​គាត់​ចូលចិត្ត​បង្ហាញ​ពី​តន្ត្រីករ​វ័យ​ចំណាស់​ប្រាំ​នាក់​កំពុង​ផឹក​ស្រា​ក្រហម​ជាមួយ​នឹង​កាំជណ្ដើរ​ឬ​ស្សី​នៅ​ខាងក្រោយ និង​ឧបករណ៍​តន្ត្រី​នៅ​ខាង​ឆ្វេង។ ដូចដែលលោកកូសហ្វិលនិយាយ ពួកគេមើលទៅមិនស្រវឹង ខ្លាំងទេ ប៉ុន្តែមើលទៅហាក់ ដូចជាពួកគេ សម្រាប់រូបថត។ លោកបាន និយាយថា ” ដូច្នេះវានាំយើងទៅរកសំណួរគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍មួយចំនួន” ។ « តើ​អ្នក​ថត​រូប​ជា​អ្នក​ណាហើយ​គាត់​មក​ពី​វប្បធម៌​ណា? បើ​គាត់​ជា​អ្នក​ថត​រូប​ជនជាតិ​បារាំង តើ​គាត់​ចង់​សើច​ចំអក​ឲ្យ​ខ្មែរ​ស្រវឹង​និង​ខ្ជិល​ទេ ?

 លោក​បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា “យើង​ប្រហែល​ជា​មិន​អាច​ដោះស្រាយ​រឿង​នេះ​បាន​ទេ ប៉ុន្តែ​វា​បង្ហាញ​ពី​ឧទាហរណ៍​គួរ​ឲ្យ​ចាប់​អារម្មណ៍​មួយ​ចំនួន​នៃ​ការ​លេង​សើច និង
​ការ​ថត​រូប​សម័យ​អាណានិគម​នៅ​កម្ពុជា”។​ជាមួយនឹងសៀវភៅនេះ លោក Coffill បាននិយាយថាគាត់ចង់ឱ្យប្រជាជនកម្ពុជាបាន ឃើញប្រវត្តិសាស្រ្តរបស់ប្រទេសរបស់ពួកគេតាមរយៈប្លង់ច្បាស់លាស់នៃបណ្តុំរូបភាព និងរូបថតជាច្រើន៕