ភូមិអ្នកនិពន្ធសូមបង្ហាញជូនតួអង្គនៃកូនចៅត្រកូលជួនមួយរូប គឺបណ្ឌិតរូបវិទ្យា ជួន មុម្ម ។ កុមារ ជួន មុម្ម បានចាប់កំណើតកើតនៅ ថ្ងៃអង្គារទី៨ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៩២៥ ក្នុងវង្សត្រកូលដ៏ស្តុកស្តម្ភមួយ ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្នុងព្រះ រាជាណាចក្រកម្ពុជា នាពាក់កណ្តាលសតវត្សន៍ទី២០។ លោកត្រូវជាកូនប្រុសរបស់សម្ដេចចៅហ្វាវាំង ជួន និងលោកយាយ ម្លិះ លើហ្វូស្ទ័រ Faucheur)។ លោក ជួន មុម្ម ជាបុត្រទីបួន ក្នុងចំណោមបងប្អូន៦រូបដែលមានឈ្មោះដូចជា ៖​ ១-លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ជួន ជឿន ២-លោកជំទាវ ជួន ជឿម ភរិយាលោកអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឈាន រ៉ម ៣-លោកបណ្ឌិតច្បាប់ ជួន ជុំ ៤-លោកបណ្ឌិតវិទ្យាសាស្ត្រ ជួន មុម្ម ៥-ជួន សាវភ័ណ(ប្អូនស្រីអនិច្ចកម្មនៅអាយុ៤ឆ្នាំ) និង ៦-លោកវិស្វករ ជួន ប្រាសិទ្ធ។

កាលលោក ជួន មុម្ម កាលពីនៅវ័យកុមារ ម្តាយរបស់លោកធ្លាប់នាំលោក ទៅលេងភូមិគ្រឹះរបស់ម្ចាស់ក្សត្រី កុសមៈ ជារឿយៗដែរ ។ មិត្តភាពដ៏ថ្លៃថ្លានេះ ធ្វើឲ្យម្ចាស់ក្សត្រីទ្រង់មានចិត្តចង់ចងស្ពានមេត្រីនឹងគ្រួសារជួន តែគ្រួសារនេះមិនអាចបំភ្លេចបានទេនូវ បណ្តាំរបស់ព្រឹទ្ធាចារ្យសម្ដេចចៅហ្វាវាំងជួនដែលបានផ្តាំថា«កុំទុកដាក់កូនចៅទីមួយជាមួយនឹងស្តេចទីពីរជាមួយនឹងយួនឲ្យសោះ» ។ ភាពស្និទ្ធស្នាលរវាង គ្រួសារទាំងពីរស្អិតរមួតល្អណាស់គ្រប់កាលៈទេសៈ ។ ក្នុងគ្រាសប្បាយក៏ដូចក្នុងគ្រាមានទុក្ខ។ ទោះបានឡើងគ្រងរាជ្យជាមហាក្សត្រីយានីក៏ដោយ ក៏ព្រះអង្គកុសមៈនៅតែទៅមករាប់រកជានិច្ច ។ ពេលដែលព្រះអង្គ ត្រូវជាប់ឃុំក្នុងរបប លោកលន់ នល់ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ គ្រួសារជួន ក៏មិនភ្លេចព្រះអង្គដែរ គេតែងតែរៀបចំម្ហូបអាហារ ចំណីចំណុកយកទៅថ្វាយជាប្រចាំ ទោះជាមានឧបសគ្គយ៉ាងណាក្តី។

នៅឆ្នាំ១៩៤៦ រដ្ឋាភិបាលខ្មែរជ្រើសរើសសិស្ស៧នាក់ឲ្យទៅបន្តវិជ្ជានៅប្រទេសបារាំងជាមួយព្រះករុណាព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ សិស្សប្រាំពីរនាក់ដែលមានភ័ព្វសំណាងទទួលអាហារូបកណ៍នោះមាន៖ លោក ជួន ជឿន រៀនវេជ្ជសាស្ត្រ, លោក ជួន ជុំ រៀននីតិសាស្ត្រ, និស្សិត ជួន មុម្ម រៀនគណិតសាស្ត្រ និងវិស្វករ អាស៊ី ចូវ រៀនខាងពាណិជ្ជសាស្ត្រ, យ៉ែម សារុង រៀនគណិតសាស្ត្រ និងស្ថិតិសាស្ត្រ, និស្សិត ប្លែក ឆាត រៀនគណិតសាស្ត្រនិងវិស្វករ, ញឹម ស៊ីផល រៀនខាងឱសថសាស្ត្រ ។

មុនពេលចេញដំណើរ លោកឪពុករបស់ និស្សិត មុម្ម បានផ្តាំពាក្យមួយ ម៉ាត់ថា – កូនទៅរៀន កូនត្រូវពិនិត្យមើលស្រុកគេ ថា តើហេតុអ្វីបានជាជនជាតិបារាំង តែបួនដប់នាក់ប៉ុណ្ណោះ គេអាចមកត្រួតស្រុកយើងបាន? បណ្តាំដ៏ថ្លៃថ្លានេះ ស្ថិតជាប់ក្នុងអារម្មណ៍របស់ មុម្ម ជានិច្ច ។ មុម្ម កើតធំដឹងក្តីក្នុងសម័យអាណានិគមបារាំង។ ជារឿយៗ គេតែង ឮជីតាផង ឪពុកម្តាយផង បានតំណាលប្រាប់ តាំងពីកុមារភាពមកនូវការឈឺចាប់ រងទុក្ខវេទនា របស់ប្រជាជនខ្មែរ ដោយសារតែអំពើឃោរឃៅ ភាពអយុត្តិធម៌ មើលងាយប្រមាថ ធ្វើបាបឥតត្រាប្រណីពីសំណាក់អាណានិគមបារាំង ជារឿងរ៉ាវក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលគ្រួសារត្រកូលជួនមិនអាចបំភ្លេចបាន៕

លោក ជូន មុម្ម បណ្ឌិតរូបវិទ្យា ជំនាន់ទី១ ពីប្រទេសបារាំង។

ជាទូទៅបច្ចេកវិទ្យាអាចមានផលប៉ះពាល់ទាំងវិជ្ជមាន និងអវិជ្ជមានលើទំនាក់ទំនងស្នេហា និងជីវិតគូនិងក្រុមគ្រួសាររបស់យើងគ្រប់គ្នា។ ដូច្នេះភូមិអ្នកនិពន្ធសូមបង្ហាញវិធីមួយចំនួនដែលបច្ចេកវិទ្យាអាចជះឥទ្ធិពលអវិជ្ជមានដល់ទំនាក់ទំនងស្នេហានិងគ្រួសារ៖

១-ការញៀនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គម៖ ការប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមច្រើនពេកអាចនាំឱ្យមានការថយចុះនៃទំនាក់ទំនងទល់មុខគ្នា និងអារម្មណ៍នៃភាពឯកោកាន់តែជ្រៅទៅមិនអាចដកខ្លួនបាន។

២-ភាពមិនស្មោះត្រង់តាមបណ្តាញសង្គម៖ ការចែចង់ ឬកិច្ចការតាមបណ្តាញសង្គមអាចបំផ្លាញទំនុកចិត្ត និងភាពស្និទ្ធស្នាល ដូចជាស្វាមីស្រឡាញ់ស្រីម្នាក់នៅក្រៅផ្ទះដោយគិតថា នាងល្អជាង ស៊ិចស៊ីជាងភរិយារបស់ខ្លួន។ យើងមិនអាចទប់អារម្មណ៍បានទេ នៅពេលឃើញទិដ្ឋភាពប្លែកៗដែលគួរចាប់ចិត្តជាងអ្វីៗដែលមានស្រាប់។

៣-ការទំនាក់ទំនងថយចុះ៖ ការពឹងផ្អែកខ្លាំងលើការទំនាក់ទំនងឌីជីថលអាចនាំឱ្យមានការយល់ច្រឡំ និងការថយចុះនៃបញ្ញាអារម្មណ៍ បើកាលណាមើលកាន់តែច្រើនបណ្តាលឱ្យគ្មានអារម្មណ៍ជាមួយភរិយាជាដើម។ ពេលវេលាល្អដើម្បីទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសារគឺចាប់ផ្តើមធ្លាក់ចុះ ហើយឈានដល់ការលំបាកស្តារឡើងវិញនូវទំនាក់ទំនងដែលមានកាលពីមុន?

៤-បង្កើនការរំខាន៖ ការជូនដំណឹងឥតឈប់ឈរ (តេឡេក្រាមនិងមីសស៊ីនជើ) និងការជំរុញឌីជីថលអាចកាត់បន្ថយពេលវេលាប្រកបដោយគុណភាពដែលបានចំណាយជាមួយគ្នា។

៥-ការរំពឹងទុកមិនប្រាកដប្រជា៖ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសង្គមជារឿយៗបង្ហាញពីស្តង់ដារទំនាក់ទំនងមិនប្រាកដប្រជា ដែលនាំឱ្យមានការខកចិត្ត និងមិនពេញចិត្តទៅវិញ។ ដូចជាមើលមកដៃគូដូចជាអន់ច្រើនចំណុចបើប្រៀបធៀបជាមួយអ្នកដទៃ។

៦-បញ្ហាឯកជនភាព៖ ការចែកចាយរំលែកព័ត៌មានផ្ទាល់ខ្លួនតាមបណ្តាញសង្គមអាចប៉ះពាល់ដល់ភាពឯកជន និងទំនុកចិត្តនៃទំនាក់ទំនង ដូចភរិយាចែកចាយរូបភាពផ្ទាល់ខ្លួនជាដើម។

៧-បច្ចេកវិទ្យាអាចដើរតួនាទីជាការគេចចេញពីបញ្ហាទំនាក់ទំនងជាជាងការដោះស្រាយដោយផ្ទាល់។ ពិតជាឱកាសល្អសម្រាប់មនុស្សទូទៅមែន តែគុណវិបត្តិចំពោះចំណងគូរស្នេហ៍មើលទៅវាកំពុងបំផ្លាញ ដោយលាក់មុខ ចុងក្រោយមានសំណួរថា អ្នកណាក្បត់(អូន ឬបង)?

៨-កង្វះដែនកំណត់៖ ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងឥតដែនកំណត់អាចធ្វើឲ្យព្រំដែនផ្ទាល់ខ្លួនមិនច្បាស់ ដែលនាំទៅដល់ការខឹងសម្បារ និងការអាក់អន់ចិត្ត។ ដឹងថា ពេលលេងបណ្តាញសង្គមធ្វើឱ្យយើងកើតមានកំហឹងដូចជាអ្នកខ្លះខមិនយើងមិនត្រូវតាមបំណងជាដើម។

៩-ការប្រៀបធៀបនិងការច្រណែន៖ ការប្រៀបធៀបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបណ្តាញសង្គមអាចជំរុញឱ្យមានការច្រណែន និងកាត់បន្ថយការពេញចិត្តនៅក្នុងទំនាក់ទំនងផ្ទាល់ខ្លួន។ ដូចជាមិត្តភកិ្តយើងកាន់តែមានហើយយើងកាន់តែក្រ នេះជាបុព្វហេតុមួយដែរ ក្នុងហេតុផលដទៃទៀត។

១០-ការញៀន៖ ការញៀនបច្ចេកវិជ្ជា(ញៀនក្នុងយុគសម័យ4.0)អាចនាំអោយមានការធ្វេសប្រហែសពីទំនួលខុសត្រូវក្នុងទំនាក់ទំនង និងតម្រូវការផ្លូវចិត្ត។ បន្ទាប់ពីទទួលទានអាហារពេលល្ងាចរួចមក យើងចាប់ទូរសព្ទលេង ការលេងនេះនាំឱ្យខាតបង់ដល់ទំនាក់ទំនងក្នុងគ្រួសារ។

វាចាំបាច់ណាស់ក្នុងការថែរក្សាតុល្យភាពរវាងការប្រើប្រាស់បច្ចេកវិទ្យា និងការចិញ្ចឹមបីបាច់ទំនាក់ទំនងរបស់អ្នក។ កំណត់ព្រំដែន កំណត់អាទិភាពទំនាក់ទំនងទល់មុខគ្នា និងដោះស្រាយបញ្ហាដោយផ្ទាល់ ដើម្បីលើកកម្ពស់ទំនាក់ទំនងដែលមានសុខភាពល្អ៕

យោងតាមឯកសារដែលចេញផ្សាយដោយសេតវិមាន លោកអតីតប្រធានាធិបតី អូបាម៉ា និងភរិយារកបានប្រហែល ៤៣៦,០៦៥ ដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០១៥។ សរុបមក យោងតាមការគណនាដោយ កាសែតWashingtonPost លោកអូបាម៉ា និងភរិយាបច្ចុប្បន្នមានទ្រព្យសម្បត្តិចាប់ពី១,០០០,០០០ ដុល្លារអាមេរិកដុល្លារ។

ប្រភពច្បាស់បំផុតនៃប្រាក់ចំណូលដែលរួមចំណែកដល់ទ្រព្យសម្បត្តិនេះគឺប្រាក់ខែ៤០០,០០០ដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំដែលលោកអូបាម៉ាទទួលបានជាប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក។ ថ្វីត្បិតតែប្រាក់ខែនេះបានកើនឡើងច្រើនបើធៀបនឹងប្រធានាធិបតីអាមេរិកមុនៗក៏ដោយ ក៏វាគួរអោយសរសើរថាវាមិនមែនជាប្រាក់ចំណូលសំខាន់ដែលជួយលោកអូបាម៉ាក្លាយជាមហាសេដ្ឋីថ្មីនោះទេ។តាមពិតទៅ លោក អូបាម៉ា បង្ហាញឱ្យឃើញពីភាពជាអ្នកដឹកនាំពហុជំនាញ ដែលមានទាំងសមត្ថភាពក្នុងការសរសេរសៀវភៅនិងផ្នត់គំនិតវិនិយោគ… ខាងក្រោមនេះគឺជាប្រភពចំណូលដ៏ច្រើនផ្សេងទៀត ក្រៅពីតួនាទីជាប្រធានាធិបតីរបស់លោកអូបាម៉ា។

រក្សាសិទ្ធិសៀវភៅក្នុងបោះពុម្ពផ្សាយក្នុងឆ្នាំ២០០៤លោកអូបាម៉ាបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងចំនួនពីរជាមួយគ្រឹះស្ថានបោះពុម្ព Random House សម្រាប់បោះពុម្ពផ្សាយ “The Audacity of Hope” និងសៀវភៅកុមារដែលមានចំណងជើងថា “Of Thee I Sing” ។ នៅខែមករា ឆ្នាំ ២០០៥លោកអូបាម៉ាបានទទួលការបង់ប្រាក់ជាមុនចំនួន១.៩ លានដុល្លារសម្រាប់កិច្ចព្រមព្រៀងសៀវភៅ “The Audacity of Hope” ។

កិច្ចព្រមព្រៀងបានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា លោក អូបាម៉ា នឹងទទួលបាន ១៥% នៃតម្លៃបញ្ជីសម្រាប់ច្បាប់ចម្លងនីមួយៗ ៧% នៃតម្លៃបញ្ជីសម្រាប់កំណែក្រដាស ៨% នៃតម្លៃបញ្ជីនៃសៀវភៅ ១៥ ម៉ឺនក្បាលដំបូងដែលលក់នៅលើទីផ្សារ និង ១០ % នៃតម្លៃសៀវភៅដែលបានលក់បន្ទាប់។ លើសពីនេះ លោកអូបាម៉ាក៏ទទួលបាន ១០% នៃការលក់សៀវភៅជាសំឡេងផងដែរ។

ជាមួយនឹងចំនួនទឹកប្រាក់នោះ លោក អូបាម៉ា បានបង្កើតគណនីគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួននៅ Northern Trust Bank ដែលមានតម្លៃយ៉ាងហោចណាស់២៥០,០០០ទៅ៥០០,០០០ ដុល្លារ។ ប្រភពជាច្រើនបានបង្ហើបថា លោកអូបាម៉ាក៏មានគណនីដែលមានតម្លៃរាប់សែនដុល្លារនៅធនាគារ JPMorgan Chase ផងដែរ។

បន្ទាប់មកលោកបន្តទទួលបាន៣៧៨,២៣៧ដុល្លារជាសួយសារអាករសម្រាប់សៀវភៅ “Dream From My Father” ពី Dystel & Goderich និងប្រាក់បន្ថែមពីអ្នកបោះពុម្ព Random House ចំនួន៨៤៧,១៦៧ដុល្លារ។ នៅ​ពេល​នេះ លោក​អូបាម៉ា មាន​ប្រាក់​ចំណូល​ក្នុង​ដៃ​រហូត​ដល់ ១,១ ទៅ ២,៥ លាន​ដុល្លារ​ពី​ការ​លក់​សៀវភៅ។

តែក្នុងឆ្នាំ២០០៧ នៅពេលដែលលោកទទួលបានកិត្តិនាមតាមរយៈយុទ្ធនាការប្រធានាធិបតីរបស់គាត់ ការលក់សៀវភៅរបស់លោកបានកើនឡើងដល់កម្រិតកំពូល។ លោកអូបាម៉ាបន្តទទួលបាន ៨១៥,៩៧១ ដុល្លារសម្រាប់សៀវភៅសុបិន និង ៣,២៨ លានដុល្លារសម្រាប់សៀវភៅ Audacity ។

អំពីការវិនិយោគដោយ​មិន​ទុក​លុយ​ឱ្យ​នៅ​ទំនេរ លោក​អូបាម៉ា​បាន​ប្រើ​លុយ​នេះ​ដើម្បី​ទិញ​មូលបត្ររតនាគារ​របស់​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​មួយ​ចំនួន​ធំ​ដែល​មាន​តម្លៃ​ចាប់​ពី ៥០ ម៉ឺន​ទៅ ១ លាន​ដុល្លារ។ នៅពេលគាត់ចូលកាន់តំណែងជាប្រធានាធិបតីអាមេរិកដំបូង លោកអូបាម៉ាបានកាន់កាប់មូលបត្របំណុលប្រហែល១.១ទៅ៥.១ លានដុល្លារអាមេរិក ដែលស្មើនឹងភាគច្រើននៃទ្រព្យសកម្មរាប់លានដុល្លាររបស់លោកអូបាម៉ា។

លើសពីនេះ លោក និងលោកស្រី អូបាម៉ា បានវិនិយោគលើទ្រព្យសម្បត្តិ ៣ ប្រភេទផ្សេងគ្នា រួមទាំងមូលនិធិសោធននិវត្តន៍របស់រដ្ឋ Illinois ដែលមានតម្លៃវិនិយោគពី៥០,០០០ ទៅ១០០,០០០ ដុល្លារ។ ទឹកប្រាក់ចំនួនពីរដែលនៅសេសសល់បានចូលទៅក្នុងមូលនិធិនៅ Vanguard ដែលជាក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងការវិនិយោគ។

សៀវភៅមានភាពល្បីល្បាញក្នុងពេលយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតគឺ Chang we can believe in(ការផ្លាស់ប្តូរយើងអាចជឿលើ)ត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសៀវភៅផ្ទាល់ខ្លួនមិនបានផ្តល់សិទ្ធិទៅរោងពុម្ព។ សៀវភៅ«ការផ្លាស់ប្តូរដែលយើងជឿជាក់»មានចំនួន២៨០ទំព័របរិយាយលម្អិតអំពីកម្មវិធីយុទ្ធនាការប្រធានាធិបតីរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភារដ្ឋ Illinois ទាក់ទងនឹងសុខភាព សេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខជាតិ។ លើសពីនេះ សៀវភៅនេះក៏ប្រមូលនូវសុន្ទរកថាស្តីពីបញ្ហាពូជសាសន៍ ដែលលោក អូបាម៉ា បាននិយាយកាលពីខែមីនា និងសុន្ទរកថានៅវិមានជ័យជំនះនៅទីក្រុងប៊ែរឡាំង (ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់) នៅចំពោះមុខមនុស្សចំនួន២០០,០០០ នាក់ ក្នុងអំឡុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់អឺរ៉ុប៕


 

១-លេងជាមួយប្តីរបស់អ្នក។ ត្រូវផ្អែមរហែមជានិច្ច។ ការដាក់មនោសញ្ចេតនា និងលេងសើចក្នុងកាលវិភាគប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នក។ រកមើលវិធីដើម្បីសើចជាមួយគ្នាមិនច្រាំដែល។ និយាយអ្វីដែលគួរឱ្យអស់សំណើច និងធ្វើអ្វីដែលគួរឱ្យអស់សំណើច។

២-សូមទម្លាប់ងូតទឹកជាមួយប្តីរបស់អ្នក ជាពិសេសនៅពេលយប់។ សូមរីករាយក្នុងការងូតទឹកជាមួយគ្នា។ ការងូតទឹកជាមួយប្តីឬប្រពន្ធរបស់អ្នកគឺមានភាពផ្អែមល្ហែម ស្និទ្ធស្នាល និងជាវិធីដ៏ល្អមួយក្នុងការទទួលបានភាពសុខស្រួលពេញរាងកាយរបស់គ្នាទៅវិញទៅមក។ ប្រាប់គាត់ឱ្យជួយអ្នកជូតខ្នងរបស់អ្នកនៅពេលអ្នកងូតទឹកជាមួយគ្នា។ លេងជាមួយគ្នាក្នុងបន្ទប់ទឹក។

៣-ឱ្យប្តីរបស់អ្នកម៉ាស្សាស្មា ខ្នង និងកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងបន្ទប់ទឹក បន្ទប់គេង និងបន្ទប់ទទួលភ្ញៀវឱ្យបានញឹកញាប់តាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។ អ្នកមិនចាំបាច់ធ្វើជាអ្នកជំនាញដើម្បីផ្តល់សេវាល្អដល់ប្តីប្រពន្ធរបស់អ្នកទេ។ សុំប្តីឬប្រពន្ធរបស់អ្នកឱ្យដេកលើខ្លួនរបស់គាត់។

៤-អ្នកនិយាយថា “ខ្ញុំស្រឡាញ់អ្នក” ទៅកាន់ប្តីរបស់អ្នកជាញឹកញាប់។ ប្រាប់គាត់ហើយបង្ហាញគាត់ថាអ្នកស្រឡាញ់គាត់ខ្លាំងណាស់។ វាមិនមែនមានតែស្ត្រីទេដែលរំជួលចិត្តនឹងអ្វីដែលគេឮ។ បុរសក៏រំជើបរំជួលដោយអ្វីដែលពួកគេបានឮផង
ដែរ។

៥-ទូរស័ព្ទ ឬផ្ញើសារមនោសញ្ចេតនាទៅកាន់ស្វាមីរបស់អ្នក។ ហៅទូរសព្ទ អ៊ីមែល ឬផ្ញើសារមនោសញ្ចេតនាទៅកាន់គាត់ នៅពេលអ្នកបែកគ្នា ដូច្នេះគាត់ដឹងថាអ្នកកំពុងគិតអំពីគាត់។ ហៅគាត់តាមទូរស័ព្ទគ្រប់ពេលដែលគាត់ចេញទៅក្រៅគ្រាន់តែនិយាយថា “ខ្ញុំស្រលាញ់អ្នក” ហើយអ្នកមិនអាចរង់ចាំមើលគាត់ត្រលប់មកផ្ទះបានទេ។ ធ្វើវាឥឡូវនេះ!

៦-នៅពេលដែលប្តីរបស់អ្នកត្រលប់ពីការិយាល័យមកជួបគាត់ដូចជាអ្វីដែលអ្នកបានរង់ចាំពេញមួយថ្ងៃ។ ញញឹមដាក់គាត់។ ឱ្យគាត់ថើបនិងឱប។ កុំមានមុខជូរ។ ញញឹមនៅពេលអ្នកឃើញគាត់ជានិច្ច ហើយស្វាគមន៍គាត់មកផ្ទះដោយការឱប។ ឱ្យគាត់ដឹងថាអ្នកសប្បាយចិត្តដែលបានឃើញគាត់។ ជួយគាត់ដោះអាវគាត់ពេលគាត់ដោះអាវបន្ទាប់ពីចេញក្រៅ។

៧-តើអ្នកទិញកាដូជូនស្វាមីលើកចុងក្រោយនៅពេលណា? ធ្វើឱ្យគាត់ភ្ញាក់ផ្អើលជាមួយនឹងអំណោយដ៏សប្បាយមួយប្រភេទដែលគាត់រីករាយនឹងមានក្នុងខែនេះ។ ទិញខោទ្រនាប់ថ្មីឱ្យគាត់។ ទិញស្រោមជើង ខ្សែក្រវាត់ ស្បែកជើង អាវ ខោ នាឡិកាដៃ ឬទូរសព្ទដៃថ្មី។ គ្មានអ្វីតូចឬធំពេកដើម្បីឲ្យប្តីជាទីស្រឡាញ់របស់អ្នកឡើយ។

៨-ផ្តល់ឱ្យ “ពានរង្វាន់ប្តីប្រចាំឆ្នាំ” “ពានរង្វាន់ឪពុកប្រចាំឆ្នាំ” ឬ “ពានរង្វាន់គូស្នេហ៍ប្រចាំឆ្នាំ” ។ រៀបចំពិធីពិសេសមួយដើម្បីអបអរសាទរនេះ។ ប្រគល់រង្វាន់ណាមួយដែលអ្នកទទួលបាន ឬសៀវភៅណាមួយដែលអ្នកសរសេរទៅប្តីឬប្រពន្ធរបស់អ្នក។

៩- ប្រារព្ធខួបកំណើតរបស់គាត់យ៉ាងឧឡារិក។ កុំយកថ្ងៃកំណើតរបស់គាត់ទៅជាប្រយោជន៍។ ទូរស័ព្ទទៅមិត្តភ័ក្តិ មិត្តភ័ក្តិរបស់អ្នក និងក្រុមគ្រួសាររបស់អ្នក ដើម្បីរំលឹកពួកគេអំពីថ្ងៃកំណើតរបស់គាត់។ ប្រាប់គេឲ្យហៅ ហើយអធិស្ឋានឲ្យគាត់។

១០-កុំបណ្តោយឱ្យសមាជិកគ្រួសារ ឬមិត្តភ័ក្តិប្រព្រឹត្តចំពោះគាត់ដោយមិនគោរព៖ ការពារគាត់ចំពោះមុខអ្នកដែលបង្អាប់គាត់ ឬបំបាក់មុខតំណែងរបស់គាត់ជាប្តីរបស់អ្នក។

១១- កោតសរសើរចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់។ បុរសចូលចិត្តឱ្យតម្លៃ។ គ្មានអ្វីធ្វើឱ្យមនុស្សប្រុសធ្វើបានជាងការសរសើរនោះទេ។

១២-ចម្អិនម្ហូបរបស់គាត់ភ្លាមៗក្តៅៗ។ បម្រើគាត់ជាពិសេស។ ចាត់ទុកគាត់ដូចជាស្តេច។ បម្រើប្តីរបស់អ្នកជាស្តេចរបស់អ្នក។ ចានពិសេសគឺសម្រាប់ប្តីរបស់អ្នក មិនមែនសម្រាប់គ្រូគង្វាល ឬភ្ញៀវរបស់អ្នកទេ។ កុំធ្វើម្ហូបគាត់តែម្នាក់ឯង បម្រើវាយ៉ាងពិសេស។ កុំផ្ទេរវាទៅឱ្យអ្នកផ្សេង។ ចាត់ទុកគាត់ដូចជាវីអាយភី។ ចាត់ទុកគាត់ដូចជាភ្ញៀវពិសេសនៅលើតុបរិភោគអាហារ។

១៣- ស្លៀកពាក់ទាក់ទាញស្វាមីរបស់អ្នកជានិច្ច។ បុរសគ្រប់រូបចូលចិត្តនារីដែលមានរូបរាងល្អ និងទាក់ទាញ។ កុំឈប់មើលទៅ ព្រោះឥឡូវអ្នកបានរៀបការហើយ។ ដើរដូចម្ចាស់ក្សត្រី។ ដាក់ទឹកមុខញញឹម ហើយតែងខ្លួនឲ្យបានត្រឹមត្រូវ។ ទទួលបានសម្លៀកបំពាក់គួរឱ្យទាក់ទាញ (រ៉ូប) សម្រាប់ការប្រើប្រាស់ឯកជន។ វិនិយោគលើការស្លៀកពាក់សិចស៊ី ដែលធ្វើឲ្យគាត់ចាប់អារម្មណ៍នៅពេលអ្នកនៅជាមួយគាត់។

១៤-គាំទ្រចក្ខុវិស័យរបស់គាត់ ហើយទិញសៀវភៅដែលទាក់ទងនឹងអាជីព និងចក្ខុវិស័យរបស់គាត់សម្រាប់គាត់៖ អធិស្ឋានសម្រាប់ស្វាមីរបស់អ្នកជានិច្ច។ ជឿលើប្តីរបស់អ្នក។ ធ្វើឱ្យគាត់ដឹងថាអ្នកជឿលើគាត់និងចក្ខុវិស័យរបស់គាត់។ ក្លាយជាអ្នកគាំទ្រលេខមួយរបស់គាត់។

១៥- ធ្វើឱ្យបន្ទប់គេងរបស់អ្នកជាជម្រកផ្លូវភេទ។ រក្សាវាឱ្យស្អាត ស្អាត និងមានក្លិនស្រស់គ្រប់ពេលវេលា។ កុំប្រើបន្ទប់គេងរបស់អ្នកជាកន្លែងបោកគក់កខ្វក់របស់អ្នក។សូមសាកល្បងដើម្បីសេចកី្តសុខដល់កូន ចៅ និងគ្រួសារ៕

បើតាមព្រះតេជគុណ ចូវ សឺនហ៊ី ព្រះចៅអធិការវត្តស្លន់ (ឃុំហ្លួងភី ស្រុកទ្រីតុន ខេត្តអានយ៉ាង) ព្រះសង្សមួយចំនួនមានជំនាញចារនៅលើស្លឹករឹត ភាគច្រើនជាពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ដែលដាស់តឿនមនុស្សឱ្យធ្វើអំពើល្អ។ លោកម្ចាស់គ្រូជាធម្មតាបើកបង្ហាញឧបាសក់ឧបាសិកាសម្រាប់តែក្នុងឱកាសសំខាន់ៗ ដូចជាបុណ្យចម្រើនព្រះជន្ម ពិធីបុណ្យផ្កា ពិធីបុណ្យកាន់បិណ្ឌ ពិធីបុណ្យសែនព្រះខែ ពិធីបូជាលោកតា… របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ។ ក្រៅ​ពី​គម្ពីរ​ពុទ្ធសាសនា ស្លឹក​រឹតក៏​ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រើ​សម្រាប់​កត់ត្រា​ខ្លឹមសារ​នៃ​អក្សរសិល្ប៍ ប្រតិទិន ឱសថ រឿង​អំពី​បាតុភូត​នៃ​ជីវិត​សង្គម…។

នៅក្នុងស្រុកចំនួនពីរគឺទិញ បៀន និងជិ តូនក្នុងខេត្តអានយ៉ាងបច្ចុប្បន្នមានវត្តខ្មែរប្រហែល ៣០/៦៥ ដែលនៅតែរក្សាបានជាង១០០ឈុតនៃគម្ពីរពុទ្ធសាសនាដែលសរសេរនៅលើស្លឹករឹត ដែលឈុតនីមួយៗមានសៀវភៅពី ៤ ទៅ ១០ ក្បាល សៀវភៅនីមួយៗមាន២០ទៅ៦០សន្លឹក(ស្លឹក)។

ម្យ៉ាងទៀត បើតាមព្រះតេជគុណ ចៅ សឺនហ៊ី ដើម្បីទទួលបានស្លឹករឹតស្ងួត ត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលជាច្រើន ដោយមានប្រតិបត្តិការបច្ចេកទេសល្អិតល្អន់ជាច្រើនដំណាក់កាល។ ជាដំបូង យើងត្រូវរៀបរាប់ពីជំហាននៃការជ្រើសរើសដើមដែលមានស្លឹកធំ និងវែង ដូច្នេះនៅពេលដែលពន្លកស្លឹកខ្ចី យើងត្រូវរុំវាដោយក្រណាត់ឱ្យជិត ដើម្បីរក្សាស្លឹកឱ្យសស្អាត និងមិនត្រូវសត្វល្អិតខាំ ឬរហែក។ ស្លឹក​ដែល​ទើប​ប្រមូល​ផល​ថ្មីៗ​មាន​ប្រវែង​ជាង​២​ម៉ែត្រ​នាំ​យក​ទៅ​វត្ត។

ជំហានបន្ទាប់គឺការតម្រៀប និងជ្រើសរើសទំហំស្លឹកដែលសមស្រប បន្ទាប់មកសម្ងួត រៀបចំផែនការ ត្រាំក្នុងដំណោះស្រាយអភិរក្ស…យ៉ាងណាមិញ ជំហានដ៏ឧស្សាហ៍បំផុតនៅតែជាជំហាននៃការសរសេរពាក្យនៅលើស្លឹករឹត ដែលទាមទារឱ្យមានការសម្របសម្រួលរវាង ដៃទាំងពីរត្រូវតែរលូន និងស្ថិរភាព ហើយការសរសេរត្រូវតែមានជម្រៅដូចគ្នា។ ស្លឹករឹតឬសាត្រាសរសេរ​ដោយ​ដែកចា​មួយ​ប្រភេទ​ដែល​មាន​ដែក​មុត​ហៅថាដែកចា( Dek-cha) តួ​ធ្វើ​ពី​ឈើ​ក្រឡឹង ហើយ​ចុង​ប៊ិច​ធ្វើ​ពី​ដែក​ស្រួច។

សូមបញ្ជាក់ថាសាត្រា មាន ៤ ប្រភេទ៖ ពុទ្ធសូត្រ; រឿងនិទានប្រជាប្រិយ; ពិធីបុណ្យ, ល្បែងប្រជាប្រិយ; ការបង្រៀនប្រជាប្រិយ។ ក្នុងចំណោមនោះ ពុទ្ធសាសនិកដែលឆ្លាក់លើស្លឹករឹតគឺជាឯកសារដ៏មានតម្លៃ កត់ត្រាការប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ដើម្បីបញ្ជូនបន្តដល់កូនចៅ ហើយត្រូវបានបើកសម្រាប់តែការទេសនាក្នុងឱកាសសំខាន់ៗ ដូចជា បុណ្យចម្រើនព្រះជន្ម និងកឋិនទាន (បុណ្យផ្កា ចង្ហាន់)។ ថ្វាយបង្គំព្រះច័ន្ទ ជាកិច្ចពិធីដូនតា ខ្មែរក្រោម។

បច្ចុប្បន្ននេះ ស្លឹករឹត ភាគច្រើនត្រូវបានរក្សាទុក និងតម្កល់ទុកនៅវត្តនានា ដោយវិធីសាមញ្ញមួយ ដូចជាការរុំព្រះសូត្រដោយក្រណាត់ ហើយដាក់វាក្នុងទូកញ្ចក់។ ជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយ ស្លឹករឹតតែងតែត្រូវបានប្រជាជនខ្មែរចាត់ទុកថាជា«កំណប់»ដ៏ពិសិដ្ឋ ដែលមានទស្សនវិជ្ជាជួយដល់ព្រះសង្ឃ អាចារ្យនិងពុទ្ធសាសនិកជនសិក្សាស្រាវជ្រាវ រក្សាទុក និងថែរក្សាទុកសម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ។

ដើម្បីអភិរក្ស និងបន្សល់ទុកឲ្យមនុស្សជំនាន់ក្រោយនូវតម្លៃពិសេសរបស់ជនជាតិស្លឹករឹតខេត្តអានយ៉ាងបានអនុម័តគម្រោងអភិរក្ស និងលើកតម្កើងតម្លៃបេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីជាតិ«ចំណេះដឹង និងបច្ចេកទេសចារឹកលើ ស្លឹករឆត»ស្លឹក​រឹត​របស់​ប្រជាពលរដ្ឋ​ខ្មែរ​នៅ​ខេត្ត​អានយ៉ាងនៅត្រឹម​ឆ្នាំ​២០៣០។

ក្នុងដំណាក់កាលទី១(២០២២-២០២៦)ខេត្តនឹងធ្វើបញ្ជីសារពើភណ្ឌជាប្រព័ន្ធ និងចាត់ថ្នាក់ព្រះសូត្រស្លឹករឹតក្នុងខេត្ត។ អនុវត្តការអភិរក្ស និងការស្ដារឡើងវិញនូវបេតិកភណ្ឌសាត្រាស្លឹករឹតដែលរងការខូចខាត និងផ្តល់ការណែនាំអំពីការអភិរក្សដល់វត្តដែលកំពុងអភិរក្ស សាត្រាស្លឹករឹត ។ បន្ទាប់មកខេត្តនឹងចងក្រងជាឯកសារ និងឌីជីថលបេតិកភណ្ឌ«ចំណេះដឹង និងបច្ចេកទេសសរសេរលើស្លឹករឹតរបស់ប្រជាជនខ្មែរនៅខេត្តអានយ៉ាង ។

ទន្ទឹមនឹងនោះ ខេត្តនឹងរៀបចំដើម្បីអភិរក្ស និងលើកតម្កើងតម្លៃបេតិកភណ្ឌដែលបានកំណត់ កសាងកំណែបន្ថែមនៃសាត្រាស្លឹករឹតមួយចំនួន ដើម្បីបម្រើការអប់រំបេតិកភណ្ឌ និងអភិវឌ្ឍន៍ទេសចរណ៍។ ទន្ទឹមនឹងនោះ សៀវភៅ សាត្រាធម្មតា មួយចំនួននឹងត្រូវបានបកប្រែដើម្បីបម្រើជាឯកសារយោង ស្រាវជ្រាវ និងណែនាំការផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយក្នុងទម្រង់ជាច្រើន រួមបញ្ចូលកម្មវិធីសិក្សាក្រៅម៉ោង និងការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងសាលារៀនអំពីការរៀនអំពីបេតិកភណ្ឌ។

ដំណាក់កាលទី 2 (2028-2030) ខេត្តនឹងសាងសង់ឯកសារចុះបញ្ជីបេតិកភណ្ឌ ឯកសារចំណេះដឹង និងបច្ចេកទេសសរសេរលើស្លឹកឈើរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងខេត្តអានយ៉ាង ក្រោមកម្មវិធីការចងចាំពិភពលោកប្រចាំតំបន់របស់អង្គការយូណេស្កូប្រចាំតំបន់អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក៕

ឈើម្យ៉ាងដែលពលរដ្ឋខ្មែរខេត្តអានយ៉ាងច្នៃធ្វើជាស្លឹករឹត។

ពាកថា “Jolabokaflod” គឺជាប្រពៃណីដ៏គួរឱ្យស្រឡាញ់របស់ជនជាតិអ៊ីស្លង់ដែលមានតាំងពីយូរយារណាស់មកហើយ តាំងពីជីវិតនៅមានការលំបាក នៅពេលនោះ សៀវភៅមានតម្លៃថោកជាង និងអាចចូលប្រើប្រាស់បានច្រើនជាងអំណោយផ្សេងៗ ដូច្នេះហើយមនុស្សតែងតែផ្តល់សៀវភៅឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមកក្នុងឱកាសបុណ្យណូអែល។

ប្រពៃណីចម្លែកនេះនៅតែពេញនិយមនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្លង់ ប៉ុន្តែមិនមែនដោយសារតែជម្រើសអំណោយនៅតែមានតិចតួច និងខ្វះខាតដូចកាលពីអតីតកាល ប៉ុន្តែដោយសារតែនៅទីនេះគឺមានមនុស្សរហូតដល់ 93% បានអានសៀវភៅយ៉ាងហោចណាស់មួយក្បាលជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ គេអាចមើលឃើញថាការអានសៀវភៅ គឺជាសកម្មភាពដែលមនុស្សជាច្រើនចូលចិត្ត បំផុតហើយសៀវភៅនឹងតែងតែទទួលបានដោយក្តីរំភើប ពិសេសភាពរីករាយនៅពេលបានសៀវភៅ និងពេលអានសៀវភៅ។

“Jolabokaflod” មានន័យថា “កាដូសៀវភៅក្នុងថ្ងៃបុណ្យណូអែល” ។ ប្រជាជនអ៊ីស្លង់ចូលចិត្តផ្តល់សៀវភៅជាអំណោយបុណ្យណូអែល ដើម្បីឱ្យមិត្តភ័ក្តិ និងសាច់ញាតិអាចចំណាយពេលល្ងាចដោយសេរី និងកក់ក្ដៅជាមួយនឹងសៀវភៅមួយដែល ត្រូវបានគេជ្រើសរើសដោយមនុស្សជាទីស្រឡាញ់របស់ពួកគេផ្ទាល់ជាពិសេសមិត្តយុវភាព ។

លោក Kristjan B. Jonasson ប្រធានសមាគមបោះពុម្ពអ៊ីស្លង់បានចែករំលែកថា៖ «វប្បធម៌នៃការផ្តល់សៀវភៅមានឫសគល់យ៉ាងជ្រៅក្នុងរបៀបដែលគ្រួសារនៅអ៊ីស្លង់យល់ឃើញថាថ្ងៃបុណ្យណូអែល។ ជាធម្មតាយើងផ្តល់អំណោយដល់គ្នាទៅវិញទៅមកនៅយប់ថ្ងៃទី ២៤ ខែធ្នូ ហើយគ្រប់គ្នានឹងប្រើប្រាស់ល្ងាចនោះដើម្បីអង្គុយយ៉ាងកក់ក្តៅនៅផ្ទះជាមួយសាច់ញាតិ និងរីករាយក្នុងការអានសៀវភៅជាមួយគ្នា ។

បន្ទាប់ពីសកម្មភាពធម្មតា ពួកគេនឹងមានពេលទំនេរ ហើយអាចចាប់ផ្តើមពីល្ងាចបុណ្យណូអែល ដើម្បីចាប់ផ្តើមអានសៀវភៅជាក់លាក់មួយដែលពួកគេត្រូវបានគេផ្តល់ឱ្យ។ ជាទូទៅវា​ជាគ្រឹះ​ដ៏​សំខាន់​សម្រាប់​ឧស្សាហកម្ម​បោះពុម្ពផ្សាយ​ដែល​មាន​និង​អភិវឌ្ឍ​នៅ​អ៊ីស្លង់។

នោះក៏ជាហេតុផលដែលសៀវភៅភាគច្រើនដែលលក់នៅប្រទេសអ៊ីស្លង់ត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅចន្លោះចុងខែកញ្ញា និងដើមខែវិច្ឆិកា អ្វីដែលគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះគឺថាប្រទេសនេះមានប្រជាជនត្រឹមតែ ៣៣៩០០០នាក់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែចំនួនសៀវភៅដែលបានបោះពុម្ពនៅលើទីផ្សារក្នុងមនុស្សម្នាក់ៗគឺមានចំនួនច្រើន។ ខ្ពស់ជាងប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងពិភពលោក។

ខណៈពេលដែលសៀវភៅអេឡិចត្រូនិចកំពុងពេញនិយមកាន់តែខ្លាំងឡើងនៅក្នុងផ្នែកជាច្រើននៃពិភពលោក នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីស្លង់តែម្នាក់ឯង សៀវភៅអេឡិចត្រូនិចមិនមានប្រជាប្រិយភាពខ្លាំងពីសាធារណជនដូចសៀវភៅដែលបានបោះពុម្ពនោះទេ។ យោងតាមការស្រាវជ្រាវ នៅក្នុងប្រទេសនេះ មនុស្ស ៩៣% បានអានសៀវភៅយ៉ាងហោចណាស់មួយក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ។

អ៊ីស្លង់មានបណ្ណាល័យចំនួន៨៣ ដែលមានន័យថា មានបណ្ណាល័យមួយគឺ សម្រាប់មនុស្ស ៤៣០០នាក់។ យោងតាមលទ្ធផលស្រាវជ្រាវពីសាកលវិទ្យាល័យ Bifrost ដែលបានបោះពុម្ពក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ជាង៩៣% នៃជនជាតិអ៊ីស្លង់អានយ៉ាងហោចណាស់សៀវភៅមួយក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ ហើយ៥០% អានច្រើនជាងប្រាំបីក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ។ ក្នុងឆ្នាំ២០១១នៅរដ្ឋធានី Reykjavik របស់ប្រទេសអ៊ីស្លង់ត្រូវបានទទួលស្គាល់ថាជា “ទីក្រុងនៃអក្សរសិល្ប៍” ដោយអង្គការអប់រំ វិទ្យាសាស្ត្រ និងវប្បធម៌របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ (UNESCO)។

អ្វីដែលចម្លែកនោះគឺថា នៅក្នុងប្រទេសដែលមានអត្រាឧក្រិដ្ឋកម្មទាបបំផុតក្នុងពិភពលោក ប្រភេទអក្សរសាស្ត្រដែលពេញនិយមបំផុតគឺរឿងអ្នកស៊ើបអង្កេត។ អ្នកនិពន្ធដ៏ល្បីល្បាញបំផុតនៅអ៊ីស្លង់គឺ Arnaldur Indridason ជាមួយនឹងសមិទ្ធិផលនៃការបោះពុម្ពសៀវភៅមួយក្បាលជារៀងរាល់ឆ្នាំចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧  រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្នគាត់គឺជាអ្នកនិពន្ធនៃប្រលោម លោករាវរកចំនួន២១ ដែលមានច្រើនជាង៦០ លានច្បាប់នៅលើពិភពលោក។

សៀវភៅអាចរកបានយ៉ាងងាយស្រួលនៅគ្រប់ទីកន្លែង សូម្បីតែនៅជាប់តូបលក់បន្លែក្នុងផ្សារទំនើបក្នុងតម្លៃថោកមិនអាចទ្រាំទ្រនិងដាក់តាំងលក់សៀវភៅ។ ទោះជា យ៉ាងណាក៏ដោយ សៀវភៅដែលមានគម្របរឹងពេញលេញត្រូវបានលក់ក្នុងតម្លៃខ្ពស់ ជាមធ្យម៦,៩៩០ ក្រូន័រមួយក្បាល(៥២ អឺរ៉ូ ៥៧ដុល្លារ) ថ្លៃជាងនៅប្រទេសបារាំង
ឬអង់គ្លេសពីរដង។ តម្លៃសៀវភៅខ្ពស់គឺដោយសារតែពន្ធលើតម្លៃបន្ថែម (VAT) នៅអ៊ីស្លង់កើនឡើងពី៧ ទៅ១១% ក្នុងឆ្នាំ២០១៥ បូករួមទាំងតម្លៃបោះពុម្ព និងនាំចូលខ្ពស់ ដោយសារអ៊ីស្លង់ស្ទើរតែគ្មានព្រៃឈើ ហើយត្រូវបោះពុម្ពសៀវភៅនៅក្រៅប្រទេស៕

លោក អូម៉ា ខាយយ៉ាម (Omar Khayyam) កើតនៅថ្ងៃទី១៨ ខែឧសភា ឆ្នាំ១០៤៨ នៃគ.ស នៅទីក្រុង Nishapur រដ្ឋធានីនៃរដ្ឋ Khorasan ភាគពាយព្យប្រទេសអ៊ីរ៉ង់សព្វថ្ងៃនេះ។ លោកត្រូវបានគេជឿថា គាត់បានកើតនៅក្នុងគ្រួសាររបស់សិប្បករ។ ពាក្យ “Khayyam” នៅក្នុងឈ្មោះរបស់គាត់មានន័យថា “អ្នកផលិតតង់” ដែលជាការចង្អុលបង្ហាញអំពីវាលដែលឪពុករបស់គាត់បានចូលរួម។ ឯកសារ​ជា​ច្រើន​ទៀត​បង្ហាញ​ថា​ឪពុក​គាត់​ជា​គ្រូ​បុរាណ។ យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ លោក​ត្រូវ​បាន​គេ​ចិញ្ចឹម​ក្នុង​បរិយាកាស​អប់រំ​ល្អ ។

យោងតាមសាត្រាស្លឹករឹតជាច្រើន លោកអូម៉ាត្រូវបានបង្រៀនដោយគ្រូដ៏ល្បីល្បាញៗ ។ យោងតាមឯកសារជាច្រើនទៀតអ្នកវិទ្យារូបនេះ បានចំណាយពេលកុមារភាពរបស់គាត់នៅក្នុងភូមិ Balhi ជាកន្លែងដែលគាត់ត្រូវបានអប់រំដោយ Sheik Muhammad Mansuri (“Sheik” ជាភាសាអារ៉ាប់មានន័យថាមេដឹកនាំ) ដែលជាអ្នកប្រាជ្ញដ៏លេចធ្លោនៅពេលនោះ។

ការងាររបស់លោកអូម៉ា និងអ្នកតារាវិទូផ្សេងទៀតនៅ Isfahan បណ្តាលឱ្យមានការអនុម័តប្រព័ន្ធប្រតិទិន Jalali ជាប្រតិទិនផ្លូវការនៃរាជវង្ស Seljuq ចាប់ពីឆ្នាំ១០៧៩ ។ មិនដូចប្រតិទិន lunisolar របស់មូស្លីម ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថា ជាប្រតិទិន Hijri ប្រតិទិន Jalali មានតែប្រតិទិនព្រះអាទិត្យប៉ុណ្ណោះ។ ប្រតិទិន​នេះ​មាន​ភាព​សុក្រឹត​ខ្លាំង​ណាស់​ដែល​វា​ផ្តល់​កំហុស​ត្រឹម​តែមួយថ្ងៃ​រៀងរាល់៥០០០ឆ្នាំ​ប៉ុណ្ណោះ។ បើប្រៀបធៀប ប្រតិទិនហ្គ្រេហ្គោរៀន ដែលយើងប្រើសព្វថ្ងៃនេះ ផ្តល់កំហុសមួយថ្ងៃរៀងរាល់៣៣៣០ ឆ្នាំ។ នៅឆ្នាំ១០៩២លោក Malik Shah អ្នកនង្កើតប្រតិទិនមួយដែរបានស្លាប់នៅក្នុងអ្វីដែលហាក់ដូចជាពុល។ មួយ​ខែ​មុន នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី​របស់​លោក​ក៏​ត្រូវ​គេ​ធ្វើ​ឃាត​ដែរ។ ជាលទ្ធផលលោកអូម៉ា និងតារាវិទូផ្សេងទៀតបានបាត់បង់អ្នកឧបត្ថម្ភរបស់ពួកគេ កន្លែងសង្កេតការណ៍ត្រូវបានបិទជាបន្តបន្ទាប់ ហើយប្រតិទិន Jalali ក៏ត្រូវបានលុបចោលផងដែរ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការប្រែប្រួលជាច្រើននៃប្រតិទិននេះនៅតែត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ង់ និងអាហ្វហ្គានីស្ថានសព្វថ្ងៃនេះ។

លោកអូម៉ាមិនត្រឹមតែជាអ្នកប្រាជ្ញតារាសាស្ត្រដ៏ឆ្នើមម្នាក់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែគាត់ក៏បានបង្កើតសញ្ញាសម្គាល់របស់លោកនៅលើដីមានជីជាតិនៃគណិតវិទ្យាផងដែរ។ ដូចជានៅឆ្នាំ១០៧០ លោកបានបញ្ចប់គំនិតគណិតវិទ្យាថ្មីមួយហៅថា អនុសញ្ញាស្តីពីការបង្ហាញបញ្ហានៃពិជគណិត។ នេះគឺជាការងារដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំង ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញដោយការពិតដែលថា គោលការណ៍ពិជគណិតដែលមាននៅក្នុងការងារនេះត្រូវបាននាំចូលទៅកាន់លោកខាងលិច។ លើសពីនេះលោកក៏បានស្រាវជ្រាវអំពីមេគុណ binomial ដោយដាក់មូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់គោលគំនិតនៃ Pascal’s Triangle ដែលយើងដឹងសព្វថ្ងៃនេះ។

នៅឆ្នាំ១០៧៧លោក បានបញ្ចប់គម្រោងស្រាវជ្រាវដ៏សំខាន់មួយទៀតគឺ “ការពន្យល់អំពីភាពលំបាកនៅក្នុង Postulates នៅក្នុង Euclid’s Elements”។ វាត្រូវបានគេជឿថា ដំបូង Omar មានបំណងដើម្បីបញ្ជាក់ postulate ថាបន្ទាត់ពីរគឺស្របគ្នា (ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា Euclid’s Vth Postulate) ។ ផ្ទុយទៅវិញ គាត់បានបញ្ចប់នូវភស្តុតាងនៃលក្ខណៈសម្បត្តិនៅក្នុងធរណីមាត្រដែលមិនមែនជាអឺគ្លីដ ដូច្នេះវាបានរួមចំណែក ទោះបីដោយចៃដន្យក៏ដោយ ដល់ការអភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកគណិតវិទ្យានេះ។ រចនាសម្ព័ននេះត្រូវបានគេស្គាល់សព្វថ្ងៃនេះថាជារាងបួនជ្រុង Khayyam-Saccheri ។ នេះ​ជា​រាង​បួន​ជ្រុង​ដែល​មាន 2 ជ្រុង​ស្មើ​គ្នា​កាត់​កែង​ទៅ​នឹង​មូលដ្ឋាន។ ទោះបីជា Omar គឺជាគណិតវិទូដំបូងគេដែលស្នើចតុកោណនេះ គំនិតនេះត្រូវបានបញ្ចប់ដោយបូជាចារ្យអ៊ីតាលី និងគណិតវិទូ Giovanni Gerolamo Saccheri នៅសតវត្សរ៍ទី១៨។

លោក អូម៉ាគឺជាកវីដ៏អស្ចារ្យម្នាក់

ទោះបីជាលោកអូម៉ាត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាអ្នកប្រាជ្ញដ៏ល្បីល្បាញពេញមួយសម័យកាលរបស់លោក និងនៅក្នុងទឹកដីកំណើតរបស់លោកក៏ដោយ ចាប់ពីពាក់កណ្តាលទីពីរនៃសតវត្សរ៍ទី១៩ លោកត្រូវបានគេស្គាល់កាន់តែច្បាស់នៅក្នុងសហគមន៍និយាយភាសាអង់គ្លេសថាជាកវី។ អ្នកប្រាជ្ញ​សព្វថ្ងៃ​មិន​យល់ស្រប​នឹង​គំនិត​របស់​លោក​អូ​ម៉ា​ជា​កវី​ទេ​។ មនុស្សជាច្រើននៅតែសង្ស័យថា អូម៉ាដឹងពីរបៀបសរសេរកំណាព្យ ខណៈដែលពួកគេចង្អុលបង្ហាញថា អ្នកប្រាជ្ញមូស្លីមនៅសម័យអូម៉ាចូលចិត្តសរសេរកំណាព្យដើម្បីតែភាពសប្បាយរីករាយប៉ុណ្ណោះ។

សម័យកាលបង្ហាញថា ប្រជាជននៅសម័យនោះបានយកចិត្តទុកដាក់តិចតួចចំពោះកំណាព្យរបស់គាត់ទោះបីជាគាត់បានសរសេរវាក៏ដោយ។ វាហាក់បីដូចជាវាបានចំណាយពេល ២សតវត្សបន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់លោក។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ កំណាព្យទាំងនេះមិនត្រូវបានគេវាយតម្លៃខ្ពស់ឡើយ។ ពួកគេ​ត្រូវ​បាន​ប្រើ​ជា​ចម្បង​ជា​សម្រង់​ដើម្បី​ជជែក​វែកញែក​ពី​ទស្សនៈ​របស់​លោកអូម៉ា មួយ​ចំនួនដូចលោកតាក្រមង៉ុយយើង។ កំណាព្យរបស់អូម៉ាត្រូវបានគេស្គាល់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៩ ដោយសារការបកប្រែពី Persian ទៅភាសាអង់គ្លេសដោយកវីជនជាតិអង់គ្លេស Edward FitzGerald ។

នៅពេលបោះពុម្ព ការប្រមូលកំណាព្យបានទាក់ទាញចំណាប់អារម្មណ៍នៅក្នុងសហគមន៍តូចមួយប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយបន្ទាប់ពីជាច្រើនទសវត្សរ៍បានកន្លងផុតទៅការប្រមូលកំណាព្យ “Rubaiyat” ពិតជាបង្កឱ្យមានការភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង។ ហាងកែសម្ផស្សវរជនជាច្រើនត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅទីក្រុងឡុងដ៍ ដែលហៅថាក្លឹប Omar Khayyam (នៅតែដំណើរការសព្វថ្ងៃ)។ លើសពីនេះ ការងារនេះក៏បានបំផុសគំនិតវិចិត្រករ Pre-Raphaelite (ចលនាសិល្បៈមួយដែលបានបង្ហាញខ្លួននៅក្នុងប្រទេសអង់គ្លេស និងអឺរ៉ុបក្នុងសតវត្សរ៍ទី១៩ សិល្បករនៃចលនានេះភាគច្រើនចូលចិត្តភាពប្រាកដនិយម)។ ជាឧទាហរណ៍ ម្នាក់ក្នុងចំណោមពួកគេ គឺលោក William Moris បានសរសេរសាត្រាស្លឹករឹតពីរ ដែលពន្យល់ពីការប្រមូលកំណាព្យ “Rubaiyat” ។

ក្នុងចំណោមកំណែទាំងអស់ ការបកប្រែរបស់ FitzGerald នៅតែប្រើច្រើនបំផុតនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។ លើសពីនេះ ដោយសារការបកប្រែនេះ កំណាព្យ Persian បានរីករាលដាលពាសពេញពិភពលោកលោកខាងលិច។ ប្រធានបទទូទៅនៃកំណាព្យនៅក្នុងការប្រមូលគឺសរសើរជីវិតដ៏ស្រស់ស្អាត។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងពេលជាមួយគ្នានេះ ពួកគេបានរកឃើញបញ្ហាសាសនា និងនយោបាយជាច្រើននៃសម័យកាលលោកអូម៉ាដែលបានបញ្ចូលទៅក្នុងកំណាព្យរបស់លោក។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ កំណាព្យរបស់លោកអូម៉ានៅតែមិនចេះចប់ ក៏ដូចជាប្រធានបទរបស់ពួកគេ ដែលទាក់ចិត្តមនុស្សទូទាំងពេលវេលា និងលំហសិក្សានិងស្រាវជ្រាវ។

ជីវិតចុងក្រោយអូម៉ា

លោកកវីអូម៉ាបានស្លាប់នៅថ្ងៃទី ៤ ខែធ្នូឆ្នាំ១១៣១។ សព្វ​ថ្ងៃ​លោក​នៅ​តែ​ត្រូវ​បាន​គេ​ចងចាំ​នៅ​ក្នុង​ស្រុក​កំណើត​របស់​លោក​ក៏​ដូច​ជា​លោក​ខាង​លិច​ដែរ។ ខណៈពេលដែលសមិទ្ធិផលវិទ្យាសាស្រ្តរបស់គាត់ល្បីល្បាញកាលពីអតីតកាល ឥឡូវនេះពួកគេត្រូវបានគ្របដណ្តប់ដោយកំណាព្យរបស់គាត់។ សព្វថ្ងៃនេះ អ៊ីរ៉ង់ចាត់ទុកលោកជាវីរបុរសជាតិ។ នេះជាភស្តុតាងនៅក្នុងការស្ថាបនាឡើងវិញនូវផ្នូរលោកអូម៉ា ខៃយ៉ាមដែលបានបញ្ចប់ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៣។ ថ្ងៃនេះ ហ្វូងអ្នកធ្វើធម្មយាត្រាបានទៅទស្សនាវិមានថ្មម៉ាបពណ៌សនៅលើផ្នូររបស់គាត់ ដើម្បីគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធដល់បុរសដ៏អស្ចារ្យនេះ៕

រក្សាសិទ្ធិគ្រប់បែបយ៉ាងដោយ អាម៉ាហ្សាឌៀ អេឌូសិន ឆ្នាំ២០២៤  គោលការណ៍ឯកជនភាព